kiet. Aby zaś uniknąć powtarzania się, często zmieniano kolej osób, tak iżby każda zawsze coś nowego powiedziała. Kto się jąkał, namyślał długo, lub wcale nie mógł odpowiedzieć, ponosił karę, dania fantu.
Abecedaryjusze, gałęź sekty nowochrzczeńców czyli anabaptystów, twierdzili, że aby być zbawionym, nie trzeba umieć ani czytać, ani pisać, ani nawet znać pierwszych liter abecadła, i dla tego nazwani Abecedaryjuszami. Dosyć byli rozmnożeni w Niemczech, w XVI wieku. Gdy Marcin Luter uznał za prawidło, że każdy może wykładać znaczenie Pisma Ś., nie potrzebując udawać się ani do powagi Kościoła, ani do jego Ojców, ani do tradycyj; Storck, uczeń jego, twierdził, że każdy wierny mocen jest tyle znać Pismo Ś. ile doktorowie; że sam Bóg uczy go nas, gdy zaś nauka przeszkadza nam słuchać uważnie jego głosu, jedynym środkiem do zapobieżenia roztargnieniu, jest nie uczyć się czytać, a kto umie, znajduje się w stanie niebezpiecznym dla zbawienia. Karlostad, inny uczeń Lutra, przywiązał się do tej sekty, wyrzekłszy się katedry uniwersyteckiej i stopnia doktora, został tragarzem, pod imieniem brata Andrzeja.
Abecetuorium, A-b-c-turium, albo Abgatorium, tak się nazywa w rytuale kościelnym Grzegorza Wielkiego obrzęd zachowywany przy poświęceniu kościoła. W czasie śpiewania kantyku Benedictus Zacharyjasza, biskup na posadzce kościoła na popiele, w krzyż posypanym, kreśli litery abecadła greckiego i łacińskiego końcem pastorału. Znaczenie tego obrzędu jest, że obecni w sercu zapisać to powinni, co w kościele słyszą; a przytem z pokorą, którą wyraża popiół, stawić się należy w miejscu świętem. Greckie i łacińskie abecadło oznacza, jako wszystkie języki w jedności, jednemu Panu służyć powinny.
Abedechalas, męczennik, presbyter Symeona biskupa Seleucyi, umarł w czasie prześladowania chrześcijan za Sapora, króla perskiego. Pamiątka jego obchodzi się dnia 21 Kwietnia.
Abegg (Jul. Fryd. Henryk), znany professor prawa w uniwersytecie wrocławskim, urodził się w Erlangen r. 1796, początkowe nauki pobierał w Królewcu, gdzie ojciec jego Joh. Willi. Abegg był radcą konsystorza, superintendentem i nadwornym kaznodzieją. Po śmierci tegoż, Abegg kształcił się w Erlangen, Heidelbergu i Landshut, w tém ostatniém mieście r. 1818 otrzymał stopień doktora prawa. Przez dwa lata poświęcał się praktyce prawnej. W skutek urzędowego wezwania roku 1820 rozpoczął odczyty w Królewcu; a w 1824 r. mianowany był tamże zwyczajnym professorem prawa. Na takąż posadę powołany został do uniwersytetu w Wrocławiu, roku 1826. Wszystkie autorskie Abegga prace ściągają się do zakresu prawa kryminalnego, uważanego ze strony filozoficznej, historycznej, i praktycznego prawa procedury obowiązującej. Opracował też pojedyńcze części prawa natury, i niemało się rozpisał o procesie cywilnym, mianowiciew czasopiśmie swem: Juristische Wochenschrift fur die preussischen Staaten, oraz w dziele Versuch einer Geschichte der preussischen Civilgesetzgebung, (Wrocław 1848). Z innych dzieł jego ważniejsze są: System der Criminalrechtswissenschaft (Królewiec 1826); Untersuchungen aus dem Gebiete der Strafreehtswissenschaft (Wrocław 1830); Lehrbuch des Criminalprocesses (Królewiec 1825, 2-ie wyd. 1833); Versuch einer Geschichte der Strafgesetzgebung und des Strafrechls der brandeburgischen preussischen Lande (Berlin 1835); Die verschiedenen Strafrechtstheorien in ihrem Verhaittniss zu einander und zu dem positiven Rechte und dessen Geschichte (Neustadt n. O. 1835). Do tych prac dołączyć należy rozprawy zamieszczane w wydawanóm przez Abegga, oraz Hefftera, Mittermaiera i Wachtera: Neues Archiv fur das Criminalrecht, — w jego dalszym ciągu i różnych czasopismach. We wszystkich pracach swoich Abegg usiłuje unikać jednostronnego zapatrywa-
