w ropie, w urynie, wodach puchliny i porodowych oraz w sokach roślin w stanie rozpuszczenia. W 100 cz. zawiera węgla 53,5, wodoru 7,0, azotu 15,5, kwasorodu (tlenu) 22,0, siarki 1,6 i fosforu 0,4; w stanie czystym nie ma ani oznaczonej postaci, ani smaku, ani zapachu; łatwo rozpuszcza się w wodzie, a w temperaturze + 60" R. ścina się również jak w wyskoku. Białko ścięte nie rozpuszcza się w wodzie, wyskoku, eterze a nawet w zimnych rozwodnionych kwasach; gotowane z kwasem octowym i solnym, rozpływa się w ciecz błękitnawo czerwoną. Garbnik strąca białko, również i sole metaliczne, tworząc połączenie białka z solą zasadową. Odmiany zwyczajnego białka są: paralbumin i metalbumin (ob.). Białko krwi i jaj ptasich używa się w technice do wyjaśniania płynów, j. t: soku cukrowego, piwa, wina i t. d., oraz do zarabiania farb proszkowych w drukowaniu kartonów i obić papierowych. — Białko używa się jeszcze jako środek pożywny w niektórych chorobach; w medycynie używa się także zewnętrznie, a mianowicie w oparzeliznach, w takim razie szmatami maczanemi w białku ubitém, do którego dodano nieco ałunu i saletry, okładają części ciała sparzone. W. L. A.
Albuminuryja (od albumen białko i z greckiego oiron uryna), tak nazwano chorobę nerkową Bright’a, ponieważ mocz w tej chorobie zawiera białko (czego w stanie normalnym nie ma), jednakże niewłaściwie dla tego, że wiele jest innych cierpień, przy których znajdujemy białko w moczu, a nadto że nietylko tę zmianę, ale inne jeszcze niemniej ważne co do składu moczu napotykamy w chorobie Brighfa. Obecnie odróżniamy trzy odmiany albuminuryi: 1) albuminury-ję przez łuszczenie powstałą, jak w skarlatynie, róży, cholerze, gdy mocz zawiera wiele łuszczek naskórka (epithelium); 2) albuminuryję zapalną, która towarzyszy wodnej puchlinie po skarlatynie i 3) albuminuryję krytyczną czyli przesileń w zapaleniu płuc i tyfusie, gdy mocz nagle po przesileniu choroby, staje się mętnym i gęstym, a po osadzeniu na dnie naczynia uranu ammoniaku, przez ogrzanie lub dolanie kwasu saletrzanego, białko sie ścina i mocz mlecznym czyni. Albuminuryi towarzyszy często amauroza czyli ślepota nerwowa, i dla tego dolicza się do symptomatów tej choroby. Co się tycze leczenia, to jest różném, stósównie do przyczyn cierpienia tego, usposobienia indywidualnego i wpływu epidemicznego. Xaw. R.
Albunea, nimfa źródła w pobliżu Tyburu (Tivoli), słynna wyroczniami, jakie udzielała udającym się do niej po radę, zsyłając na nich senne marzenia w gaju jej poświęconym. Grota przez nią zamieszkała, niedostępną była dla wyziewów metitycznych.
Albuquerque, warowne miasto w Estremadurze hiszpańskiej, na granicy portugalskiej, liczące około 7,000 mieszkańców. — Albuquerque nazywa się także miasto w Nowym Mexyku, na wschodnim brzegu Rio-del-Norte, niedaleko Santa-Fe.
Albuquerque (Alfons) Wielki, nazywany także Marsem portugalskim, urodził się w 1452 roku w Lizbonie, z familii wywodzącej ród swój od królów Portugalskich. Mianowany w 1503 roku wice-królem Indyj, udał się z flottą portugalską i garstką lądowego wojska na wybrzeża Malabarskie, zdobył Goa i uczynił to miasto środkowym punktem handlu i władzy portugalskiej, rozciągającej się od Malabaru do zatoki Perskiej. Kiedy król Perski zażądał haraczu od Portugalczyków, Albuquerque pokazawszy jego posłowi kule i szable, zawołał: „oto moneta, którą Portugalija daninę opłaca.“ Genijalny Albuquerque umiał takie wzbudzić uszanowanie w władcach indyjskich, iż wielu z nich szukało u niego rady i opieki, a po śmierci Albuquerque’go Indyjanie odbywali pielgrzymki do jego grobu, szukając pomocy przeciwko złym jego następcom. Nieprzyjaciele
