Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/391

poniósł przez ogień, za cesarza Decyjusza. Martyrologijum oznacza jego uroczystość na dzień 11 Sierpnia. — Alexander (święty), biskup Kappadocyi, odznaczał się naprzód pobożnością za cesarza Sewera, po śmierci którego miał objawienie z wezwaniem, aby szedł do Jeruzalem pomodlić się i nawiedzić miejsca święte. Duchowni tego miasta, podobnież w objawieniu zawiadomieni o jego przybyciu, wyszli wszyscy na spotkanie Alexandra, jako przyszłego swego biskupa po Narcysie, liczącym wówczas sto szesnaście lat wieku. Zmusili gościa aby pozostał między nimi; a za zgodą wszystkich biskupów Palestyny, mianowali go koadjutorem Narcysa, do rządzenia z nim ich kościołem. Po jego zgonie sam był biskupem jerozolimskim. Założył tu biblijotekę z dzieł wyborowych, a zwłaszcza zebrał mnóstwo listów pobożnych i uczonych mężów. Euzebijusz historyk kościelny wiele korzystał z tej biblijoteki. Niemało Alexander ucierpiał za wiarę pod Sewerem, Karakallą i Decyjuszem, i w skutku prześladowania umarł więziony w Cezarei, około r. 233. Pisał listy do chrześcijan antyjocheńskich, do Orygenesa, wspominając mu oswoich przyjaciołach świętym Klemensie Alexandryjskim i Pantenie. — Alexander (święty), męczennik w Tessalonice za prześladowania Dyjoklecyjana. Relikwije jego znajdować się mają w Bononii. Pamiątka jego obchodzi się dnia 30 Stycznia. — Alexander (święty), biskup i męczennik w Brussie, w Bitynii. Uroczystość jego przypada w dniu 9 Czerwca. — Alexander (święty), chrześcijanin rzymski, wielki cudotwórca, za prześladowania Maxymijana, w Dricipera, w Tracyi, po wielu męczarniach ścięty. Pamiątka jego obchodzona jest dnia 13 Maja. — Alexander (święty), żołnierz rzymski, pospołu ze świętą Antoniną, po wielu mężnie wytrzymanych katuszach, spalony żywcem r. 113. Uroczystość jego Kościół obchodzi dnia 12 Maja. — Alexander (święty), biskup alexandryjski, nastąpił po ś. Achillasie około r. 313 czy też 321. Na soborze zwołanym w Alexandryi potępił herezyję Aryjusza i wyklął go wraz ze zwolennikami jego. Gdy Aryjusz pozyskał na swą stronę kilku biskupów, a w tej liczbie Euzebijusza nikomedyjskiego, Alexander w dwóch listach do wszystkich biskupów, obszernie wyłożył błędy Aryjusza i ich szkodliwość. Na soborze Nicejśkim, który ostatecznie je potępił, Alexander jedno z pierwszych miejsc zajmował, i przeważnie wpływał na jego postanowienia. Żył potem tylko pięć miesięcy i zostawił ś. Atanazego następcą stolicy swojej i żarliwości przeciw Aryjanom. Teodoret i So-krat przytaczają wspomnione wyżej listy Alexandra.— Alexander (święty), pierwszy biskup Konśtantynopola, odkąd to imię przybrał gród, zwany poprzednio Byzancyjum. Znajdował się na soborze Nicejskim roku 325. Filozofowi, który chciał z nim spierać się o religii chrześcijańskiej, zamknął usta wyrzekłszy te słowa: ,,W imię Jezusa Chrystusa, rozkazuję ci milczeć.“ Podobny czyn przypisują także ś. Spirydyjonowi. Alexander z niezłomną odwagą bronił nicejskiego wyznania wiary, przeciw Aryjanom. Kiedy Konstantyn zwiedziony przez tych heretyków, żądał aby dano Aryjuszowi wstęp do kościoła, ś. Alexander, zasmucony, nakazał post i modlitwy publiczne, sam przepędził kilka nocy przed ołtarzem na modlitwie, leżąc krzyżem i prosząc aby Bóg zabrał go z tego świata, jeżeli Aryjusz ma wnijść do kościoła. Gorąca modlitwa została wysłuchana. Śmierć tragiczna spotkała Aryjusza, dążącego do świątyni pańskiej. Alexander umarł tegoż roku 327 lub też we cztery lata później. Grecy obchodzą jego pamiątkę dnia 30 Sierpnia, a Łacinnicy dnia 28. — Alexander (święty), potomek znakomitego i starodawnego domu w Azyi mniejszej, urodzony za czasu cesarza Konstancyjusza, służył z początku wojskowo i na cesarskim dworze, ale nie długo. Zbrzydziwszy sobie świat, sprzedał swój urząd i otrzymane pieniądze, wraz z puścizną po rodzicach, rozdawszy między ubogich, udał się do kla-