jącej go bulli. Znękanego prześladowaniem, wziął pod swoją opiekę mąż świątobliwy Piotr z Clugny, a widząc, jak coraz bardziej upadają siły jego, dał mu przytułek w prioracie ś. Marcellego pod Chalons nad Saona, gdzie Abelard dokonał żywota swego dnia 21 Kwietnia r. 1142, mając lat 62. Piotr odwiózł zwłoki Abelarda do pustelni pod Nagent i oddał je Heloizie, która umarła w 21 lat później r. 1164. Jeden grób, a następnie jedna trumna, połączyła śmiertelne szczątki tych, których wypadki rozdzielały za życia. Zakład w Paraklet zburzono podczas pierwszej rewolucyi francuzkiej i dopiero r. 1817 zwłoki Abelarda i Heloizy umieszczono na cmentarzu Pere-Lachaise w Paryżu: a podziś dzień, rok rocznie w dzień zaduszny, grobowiec nieszczęśliwych małżonków zdobią wieńcami z kwiatów. O nauce Abelarda tyle tu tylko wspomnimy, że nie utworzył osobnej szkoły, lubo miał licznych uczniów: nauka jego bowiem, środkując między nominalizmem i realizmem, potęgę swoją czerpała nie w świetności, nie w ułożeniu nowego samodzielnego systematu, ale w sile krytyki, z jaką Abelard uderzał na przeciwników swoich. Głównie zaś odznaczał się Abelard tem, że starał się o wyrobienie idei i pojęć, przystępnych dla rozumu. Traktując przedmioty teologiczne, na pierwszem miejscu stawiał naukę kościoła, i prawdę tej nauki starał się udowodnić dyjalektycznie, to jest rozumowaniem, gdy tymczasem przeciwnicy jego, a szczególniej Bernard z Clairvaux, uważali taką metodę za niebezpieczną. Rozbierając dogmaty, wykazywał najprzód znajdujące się w nich sprzeczności, a następnie starał się rozumowaniem sprzeczności te usunąć. Z dzieł Abelarda są znane. Sic et Non; Introductio ad theologiam i theologia christiana; Objaśnienia do Listu do Rzymian; Nauka moralna (Ethica, sen Iiber dictus: scito te ipsum); Rozmowa filozofów: chrześcijańskiego i żydowskiego, i Objaśnienia kosmogonii biblijnej. Abelard stał się nader popularnym przez swoje poezyje i listy do Heloizy. W pierwszych, pod postaciami biblijnemi Simsona i Diny opiewa swoje cierpienia. Główny materyjał do poznania życia Abelarda stanowią, jego: Historia calamitatum suarum i Listy do Heloizy, tudzież: Consina, Documents inédits relat: a l’Histoire de France, publies par l’ordre du gourernement, 4, Paris 1836 i Charles Rémusat: Abelard, Paris 1845, tomów 2; a nakoniec: Realismus und Nominalismus, v. H. O. Koehler, Golba, 1858. W tłómaczeniu polskiem wyszły: Listy Abelarda i Heloizy, przez Chomentowskiego i drugie niewłaściwie przypiwane Kajetanowi Węgierskiemu. L. O.
Abele, wieś kościelna o 14 mil od Wiłkomierza przy granicy kurlandzkiej, nad jeziorem tegoż imienia: w położeniu rzadkiej piękności. Kościół drewniany fundowany 1629 za potwierdzeniem Zygmunta III. Wykopaliska popiołów z kośćmi i kawałkami przepalonych mieczów, strzał, ostróg, pancerzy i przyborów na konie: świadczą o bytności tu zgliszczów pogańskich.
Abelici, Abelonici, Abelonijanie: sekta w Afryce, przy końcu wieku IV. Twierdząc że Abel, chociaż żonaty, żył z żoną jak z siostrą, aby nie mieć dzieci, sami także w małżeństwie zachowywali wstrzemięźliwość, iżby w potomkach nie rozmnażać grzechu pierworodnego. Przybierali obce dzieci za swoje, przekazując im majątek pod warunkiem zachowywania prawideł sekty. Augustyn ś. nazywa ją chłopska (rustico), jako upowszechnioną najwięcej między kmieciami. Snadź była szczątkiem dawnych Gnostyków (ob.).
Abelin (Jan Filip), urodził się w Strasburgu i tamże umarł r. 1646. Uważać go można jako protoplastę dzisiejszego gazeciarstwa, wydawał bowiem pod nazwiskiem Jana Ludwika Gotlfried (J. L. Gothofredus) mnóstwo dziel mieszczących w sobie współczesne wypadki. Publikacyje te wiele miały rozgłosu, a dziś są poszukiwane, jako źródło historyczne. Najwięcej jest znane: Theatrum Eu-
