ziemnego. Zresztą nawet handel z Indyjami wschodniemi powraca obecnie na tę samą drogę, którą porzucił był XVI wieku. Dzisiejsze miasto Alexandryja nie zupełnie na dawném stoi miejscu, wznosi się bowiem na Heptastadium, które skutkiem namuleń morskich zamieniło się w szeroki przesmyk pomiędzy istniejącemi jeszcze dwoma wielkiemi portami, z których wszelako północno-wschodni, także Nowym portem zwany, przez zamulenie stał się nieużytecznym. Kanał Romanje, ukończony w 1820 r., łączy Alexandryję z Kairem; od morza bronią jej liczne fortyfikacyje. Na podobieństwo wszystkich prawie miast wschodnich, Alexandryja jest nędznie zbudowaną i brudną; najznakomitsze w niej gmachy publiczne: nowy pałac wice-króla, komora celna, arsenał marynarki i niektóre inne, wszystkie są dziełem Mehmeda-Alego. Ludność Alexandryi wynosi teraz około 30,000 mieszkańców, i składa się z Arabów, Turków, Żydów, Koptów, Greków i Franków. Miasto jest rezydencyją konsulów akkredytowanych w Egipcie przez mocarstwa europejskie, oraz patryjarchy koptyjskiego; tu znajdują się rówież zakłady handlowe i marynarki paszy, oraz założone przezeń szkoły wojskowe. Z dawnych pomników Alexandryja posiada już tylko tak nazwany słup Pompejusza, na 101 stóp wysoki, wzniesiony przez egipskiego prefekta Publijusza na cześć cesarza Dyjoklecyjana, oraz dwa obeliski, znane pod nazwą igieł Kleopatry, z których jeden, dziś nawpół w ruinach, sięga czasów króla Tutmozysa III w XVI wieku przed Chrystusem, drugi zaś, monolit 72 stóp długi, w dawnem jeszcze zostaje pomieszczeniu, — nakoniec kilka grobów dawnej Nekropolii i zasypane już po większej części cysterny. F. H. L.
Alexandryja, miasteczko na Wołyniu nad rzeką Horyniem.
Alexandryja, miasto powiatowe gubernii Chersońskiej, leży o 24 mil na północ Chersonu, nad Jngulcem, wpadającym do Dniepru i Berezowką; powstało ze wsi Beczy przy urządzeniu dawniejszej gubernii Wozniesieńskiej; dwa razy przemieniało swą miejscowość w 1795 i 1806 roku; mieszkańców przeszło 4,800.— Powiat Alexandryj ski, ma przestrzeni 274 mil □, mieszkańców 196,000. Zajmuje najwynioślejszą przestrzeń w gubernii Chersońskiej, zasianą zaroślami; wiele rzek bierze tu początek. Tak nazwany Czarny las, odznaczający się ogromnemi dębami, ma przestrzeni 4,000 dzies. Na gruncie żyznym bujnie rodzi się pszenica arnautka i proso.
Alexandryja Nowa, (ob. Puławy).
Alexandryjscy żydzi. Założyciel miasta Alexandryi w Egipcie (331 przed Chrystusem), Alexander Wielki, równie jak i Ptolemeusz I, przesiedlił do miasta tego liczne rodziny żydowskie, a nadawszy im prawo obywatelstwa greckiego, porównał z Macedończykami. Okoliczność ta, spowodowała wedle świadectw Józefa (Josephus, Antiquitates XV) mnóstwo żydów do przeniesienia się i zamieszkania w Alexandryi. Trudnili się po większej części handlem, a nadto rzemiosłami i uprawą roli. Liczba ich, według Filona (Philo contra Flaccum str. 971 i 973) przed narodzeniem Chrystusa, doszła w Egipcie, Cyrenie i miastach Libijskich do milijona, a w Alexandryi zajmowali piątą część miasta, liczyła zaś Alexandryja w owych czasach około 600,000 mieszkańców. Przyswoiwszy sobie język grecki żydzi alexandryjscy, których nazywano także helleńskimi, poczęli wchodzić w służbę rządową, oddawać się żegludze, a nawet wojskowości, dosługując się wyższych stopni. Antyjoch Wielki widząc jak żydzi przeważnie wpływają na wzrost handlu i przemysłu, sprowadził do Lidyi i Frygii 2,000 familij izraelskich. Popierani i protegowani przez władzców greckich, żydzi, ściągnęli na siebie nienawiść miejscowej, egipskiej ludności. Nienawiść ta wzmogła się,
