kiedy po upadku Grecyi, żydzi prędko uznali nowych władzców to jest Rzymian, i okazywali im wielką przychylność. W wojnie alexandryjskiej, poznawszy gienijalność Julijusza Cezara, stali sic jego stronnikami i popierali go silnie w wojnie przeciw Pompejuszowi. Zwycięzki Cezar, nie zapomniał o sprzymierzeńcach swoich i zatwierdził ich prawa obywatelstwa. Lecz za czasów Kaliguli, gdy żydzi niechcieli przyjąć do bóżnic swoich popiersia cesarza i oddawać mu czci boskiej, wydani na pastwę nienawidzącego ich pospólstwa, wiele ucierpieli. Równych prześladowań doznali pod panowaniem Nerona, Wespazyjana i Adryjana. W czasach ucisku, broniąc się przeciw zarzutom pisarzy rzymskich, żydzi alexandryjscy poczęli oddawać się literaturze, a badając filozofów greckich, starali się udowodnić prawdę swej religii, wspierając dowody rozumowaniami filozoficznemu Pisma ich musiały wywrzeć wpływ wielki, gdyż zawierały w sobie jasno wypowiedzianą ideę monoteizmu, a pisane po grecku, stały się niebezpiecznemi dla pogaństwa. Powstała nawet, oparta na allegorycznem tłómaczeniu religij, filozofija alexandryjska, którą później przyswoili sobie pisarze chrześcijańscy. Wpływ żydów alexandryjskich na pogaństwo ustał z rozszerzeniem się chrześcijaństwa. — Dzisiejsi żydowscy mieszkańcy Alexandryi, zajmują się handlem, lecz ślady dawnej ich uczoności znikły zupełnie. L. O.
Alexandryjska biblijoteka, największa i najsławniejsza ze wszystkich starożytnych, założona przez króla Egiptu Ptolemeusza Filadelfa, a oddana w zarząd wygnanemu z Aten Demetryjuszowi Falereuszowi, pod którym posiadała już przeszło 50,000 tomów czyli rol. Później, w epoce najwięcej kwitnącej, pod kierunkiem Zenodota, Arystarcha z Byzancyjum, Apollonijusza Rodyjskiego i innych, księgozbiór ten doszedł do 400,000, a według niektórych do 700,000 tomów. Obejmował on całkowitą literaturę rzymską, grecką, indyjską i egipską; mieścił się po większej części w gmachu Bruchium zwanym, przytykającym do pałacu królewskiego, a spalonym podczas oblężenia miasta przez Julijusza Cezara. Samą biblijotekę zastąpiono naówczas pergamską, którą Antonijusz podarował Kleopatrze. Druga połowa biblijoteki alexandryjskiej umieszczoną była w Serapeum, świątyni Jowisza Serapickiego, gdzie istniała do czasów Teodozyjusza Wielkiego; gdy atoli monarcha ten zburzyć kazał wszystkie świątynie pogańskie, nie oszczędzano również wspaniałej świątyni Jowisza, którą tłum fanatycznych chrześcijan zniszczył pod przywództwem arcybiskupa Teofila, przy czem i księgozbiór po większej części został spalonym. Tak więc nie kalif Omar, jak powszechne, acz niesłuszne niesie podanie, lecz barbarzyńcy chrześcijańscy tak niepowetowany cios zadali naukom: tyle przynajmniej pewna, że historyk Orozyjusz na kilka wieków przed zdobyciem Alexandryi przez Arabów, puste już tylko widział półki, pozostałe po sławnym niegdyś księgozbiorze.
Alexandryjska epoka, tak nazywają się czasy rozkwitu literatury i nauki greckiej, pod opieką Ptolemeuszów w Egipcie, a głównie w Alexandryi, kiedy wraz z upadkiem narodowego piśmiennictwa greckiego, oświata Greków rozeszła się po całem państwie Alexandra Wielkiego. Czasy te zwykle dzielą się na dwa okresy główne, z których pierwszy obejmuje dynastyję Ptolemeuszów, od roku 323—30 przed narodzeniem Chrystusa, drugi od r. 30 przed Chrystusem do roku 640 po Chrystusie, czyli od upadku Ptolemeuszów aż do wtargnięcia Arabów do Egiptu. Pierwszy Ptolemeusz Soter ściągnął do Alexandryi licznych uczonych greckich, a następca jego, Ptolemeusz Filadelfus, nietylko założył sławną biblijotekę alexandryjską (ob.),lecz rozszerzył również muzeum, założone przez jego poprzednika. Do szkoły alexandryjskiej należeli Egipcyjanie, Żydzi, Grecy, a później nawet i Rzymianie, największego zaś znaczenia poeci i grammatycy, nietyl-
