alexandryjska w r. 529 wyparta z granic cesarstwa przez edykt Justynijana, tuła się jeszcze to w nowem królestwie perskiem, to znowu wraca do świata bizantyjskiego, aż nareszcie pod kierunkiem Damascyjusza, Filipona i Symplicyjusza, ostatecznie dogorywa w połowie X wieku.
Alexandryjska szkoła katechetów. Miasto Alexandryja, jako główny punkt w którym stykały się wyobrażenia Wschodu z Zachodem, od chwili powstania tamże gminy chrześcijańskiej, stało się główném siedliskiem uczoności kościelnej na Wschodzie. Biskupi alexandryjscy, troskliwi o rozkrzewienie wiary w Chrystusa, przykładali wszelkich starań, aby nie tylko żydzi, ale szczególniej poganie, przyjmując chrzest święty, obznajmiali się pilnie i gruntownie z nauką wiary. Owocem tych starań było powstanie szkoły katechetów, to jest, szkoły przygotowującej do chrztu, przez udzielanie nauki religii. Ślady szkoły alexandryjskiej dają się spostrzegać już w początkach I wieku po Chrystusie; lecz o istnieniu jej z pewnością historyczną, twierdzić można dopiero w drugiej połowie II wieku. Pantenus, mędrzec stoicki, przyjąwszy chrzest, został 180 r. katechetą szkoły alexandryjskiej. Napływ do szkoły był wielki; metoda zasadzała się na zadawaniu pytań. Pragnących tego, uczono i filozofii; gdyż sława nauczycieli stała się i dorosłym chrześcijanom pobudką, że poczęli uczęszczać do szkoły katechetów, celem nabycia rozleglejszych wiadomości religijnych. Najwięcej z nauczycieli szkoły katechetów w Alexandryi, odznaczyli się: Klemens, biskup, Alexander z Jerozolimy, Orygenes i Herakles. Kwitnący stan tej szkoły, trwał do 305 r., później upadła, już to skutkiem sporów, jakie wywołali nestoryjanie i monofizyci; już też i dla tego, że od chwili rozszerzenia się chrześcijaństwa, zmniejszyła się liczba przyjmujących chrzest uczonych pogan. L. O.
Alexandryjska wojna, tak się nazywa wyprawa Julijusza Cezara w 48 r. przed narodzeniem Chrystusa. Po bitwie Farsalskiej, Cezar puścił się w pogoń za Pompejuszem aż do Alexandryi w Egipcie, i tu rozstrzygnął spór między królem Ptolemeuszem Dyjonizyjuszem, a siostrą jego Kleopatrą, na korzyść tej ostatniej. Egipcyjąnie powstali i wraz z licznem wojskiem (do 20,000) obiegli Cezara, który miał tylko 4,000 żołnierza. Cezar, przyprowadzony do ostateczności, o mało życia nie utracił w tej sprawie, wziął jednakże górę nad nieprzyjacielem w Marcu 47 r., przy pomocy posiłków nadesłanych mu przez Mitrydatesa z Pergamu. Król Ptolemeusz zginął w bitwie, Alexandryja poddała się na łaskę zwycięzcy, a Kleopatra, która umiała sobie zjednać miłość Cezara, ogłoszoną została rządczynią Egiptu wraz z młodszym swym bratem, Ptolemeuszem. — Pod tytułem Alezandryjsklej wojny znaną jest także w historyi literatury opis zdobycia Alexandryi przez Julijusza Cezara, jako też kilku współczesnych wypadków w Poncie, Illiryi i Hiszpanii, przypisywany przez niektórych samemu Cezarowi, przez innych Opijuszowi lub Hircyjuszowi.
Alexandryjski dyjalekt grecki, wykształcony stopniowo w Egipcie, a głównie w Alexandryi po rozpowszechnieniu tamże oświaty greckiej, różny od attyckiego głównie domieszaniem niektórych form macedońsko-doryckich. Dyjalekt ten dla tego szczególnie jest ważnym, że z niego powstało późniejsze narzecze pospolite, czyli helleńskie, w którem pisany jest także Nowy Testament.
Alexandryjski kodex (w dziełach naukowych oznaczany zwykle literą A), niezmiernie ważny pod względem krytycznym rękopism grecki Pisma Świętego, znajdujący się w muzeum brytyjskiem w Londynie. Rękopism ten, pisany na pargaminie pięknym charakterem czworograniastym, uncyjalnym, bez podziału na wyrazy i beż żadnych akcentów, sięga drugiej połowy VI wieku, i z małemi brakami obejmuje całą Bibliję (Stary Testament podług przekładu Siedmdziesieciu),
