Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/435

Ta strona została przepisana.

o Alexandrze Wielkim. Monotonność alexandrynów, przez długi czas wyłącznie prawie używanych w naszej poezyi, i po dziś dzień w niej jeszcze, równie jak we Francyi przeważnie górujących, łagodzoną bywa rozmaitością końcówek czyli rymów; w każdym razie jednak utrudnia deklamacyję, która zbyt łatwo popada w wadliwą śpiewność i nuży ustawicznym powrotem jednostajnego, bo w tem samem zawsze miejscu przerwanego średniówką rytmu.

Alexiejew (Piotr), protojerej, członek rossyjskiej akademii, urodził się w Moskwie i był uczniem tamtejszej duchownej akademii. Z dzieł jego na szczególną uwagę zasługuje: Słownik cerkiewny słowiański, wydany w Moskwie 1773 r., a po raz czwarty w Petersburgu 1817 r. w 5-ciu częściach. Linde chlubnie wspomina to dziełow liczbie pomocniczych, których używał przy układzie słownika języka polskiego. Opisanie księgi, Apostoł ruski, wydanej z poprawkami przez Dra Franciszka Skorynę, w Wilnie 1525 r., zamieścił Alexiejew w 6 tomie: Prac towarzystwa wolnego rossyjskiego. Umarł 1801 r.

Alexifarmaka (z greckiego alexo odpycham, pharmakon trucizna). Niegdyś zwano tak leki, służące do oddalenia, przez otwory w skórze, mniemanej trucizny, która według pewnego systemu lekarskiego zmieniała działanie żywotne w chorobach ostrych, a w tém znaczeniu wyraz ten tyle ważył, co pobudzające poty. W czasach jeszcze dawniejszych nazywano tak każdy środek, którego główne działanie polegało na oddaleniu, czyli zniszczeniu szkodliwych wpływów, wywołanych trucizną wewnątrz przyjętą.

Alexin, miasto powiatowe gubernii Tulskiej, o 7½ mili na północo-zachód od Tuły, wznosi się na wysokiej górze prawego brzegu Oki i po obu stronach rzeki Mordowki. Założone, wedle podania, przez Wielkiego Księcia Moskiewskiego Daniela Alexandrowicza, o 2 wiorsty od teraźniejszego swego położenia, ku źródłu rzeki Oki; za czasów Dymitra Samozwańca zburzone przez Polaków; potem srodze je wyludniło morowe powietrze. Obecnie liczy 2,400 mieszkańców, 5 cerkwi i 4 fabryki. Kupcy tutejsi prowadzą znaczny handel zbożem, spławianém Oką, oraz drzewem, sprowadzanem w znacznej ilości z Zyzdry i Kaługi, a które idzie do Kołomny, Moskwy i innych miast. — Powiat Alexiński ma przestrzeni 34 mil Mieszkańców liczy 70,400. Położenie powiatu wyniosłe, po brzegach Oki pagórkowate; skraplają go: Oka, Upa, Woszana i inne rzeki. Z jezior znaczniejsze Lichorewskie. Grunt gliniasty, zmieszany z iłem i piaskiem. Głównem zajęciem mieszkańców jest uprawa roli i żegluga na rzekach Oce i Upie.

Alexis (Willibald), powieściopisarz niemiecki, (ob. Häring).

Alexisbad, jedna z najobfitszych w żelazo kąpieli niemieckich, położona w zachwycającej równinie Selki, w części Anhalt-benburgskiej Harcu, została w r. 1810 urządzona przez Alexego-Fryderyka-Chrystyjana, księcia Anhalt-bernburgskiego. Okolice powabne podwyższają przyjemność pobytu w tém mieście, dla zdrowia i rozrywki przeznaczoném. W odległości trzech cwierci od Alexisbadu znajduje się Maegdesprung, należący do najznakomitszych zakładów górniczych na Harcu. Okolice bardzo powabne, sławią się jeszcze obeliskiem żelaznym 58 stóp 6 cali wysokim, wystawionym w roku 1812 na pamiątkę księcia Fryderyka Alberta, założyciela hut żelaznych. Woda Alexisbadu głównie zawiera siarczan żelaza, i dla tego rzadko do picia używana, a zwykle do kąpieli, jako środek wzmacniający. Pierwszy rozbiór tej wody podał Graefe w piśmie pod tytułem: Ueber die salinische Eisenquelle im Selkethal am Harze, Lipsk 1809.

Alexiterium, (z greckiego alexo odpycham, ther zwierze jadowite). Wyrazu