najdawniejszych czasów na pomnikach i tablicach pomnikowych zmarłych chrześcijan, w formie następującej: Α †ω. Α †ω. ΑP†ω. W Rzymie zaś, w mozaice podstawy figury Chrystusa, w kościele Ś-go Marka, zbudowanym w końcu VIII wieku, są także zamieszczone Α iω, jako znaki symboliczne, wyrażające boskość Chrystusa.—W Wiekach Średnich, kaznodzieje, lekarze i inni kładli na początku swych pism, recept, rozpraw i t. p. owe dwie litery greckie; odpowiadały one albowiem formułom, które często w dawnych księgach napotykać można i u pisarzy polskich: in nomine patris, lub, ad majorem Dei gloriam. L. O.
Alfabet, wyraz złożony z dwóch pierwszych głosek greckich: alfa i beta, spis znaków na pojedyncze dźwięki, z których się składa mowa ludzka. Alfabety chiński, indyjski i semicki, według Klaprotha, dały początek rozmaitym alfabetom europejskim i niektórym azyjatyckim; Grecyja i cały starożytny zachód alfabet swój, jak niesie podanie, zawdzięczały Kadmusowi, który go z Tyru przywiózł do Beocyi. Dzisiejsza mowa pisana narodów cywilizowanych składa się z alfabetów dawnych, przejętych z większą lub mniejszą ilością potrzebnych głosek; i tak narody słowiańskie zachodnie, romańskie, oraz z germańskich hollenderski, angielski i szwedzki mają alfabet łaciński; wschodnie słowiańskie po części własny, kształcony na alfabecie greckim; Niemcy i Duńczycy gotycki czyli niemiecki. U nas w nowszych czasach usiłowano uprościć alfabet i albo akcentowaniem spółgłosek, lub oddzielnemi znakami na spółgłoski złożone, uczynić go odpowiedniejszym wymawianiu. Obacz w tej mierze Maryję Malczewskiego, wydania Banzemera w Londynie, dziełka Waśniewskiego (1847 Warszawa), X. Steckiego, Zagórowskiego, Skrzypińskiego i Morzyckiego (Warszawa 1858). Usiłowania ich dotąd spełzły na niczem i w massie narodu tak łatwo zapewne się nie przyjmą. Toż samo powiedzieć wypada o projektowanym alfabecie wszechsłowiańskim X. Malinowskiego, w W. X. Poznańskiem.—Alfabet w składach ksiąg w drukarstwie, oznacza liczbę 23 albo 24 arkuszy, liczbami oznaczonych.—Alfabet w kupiectwie i buchalteryi jest księgą do zapisywania nazwisk porządkiem alfabetu.— Alfabetem albo alfabetyką zwano w szkołach krakowskich księgę, służącą do zapisywania imion uczniów na naganę zasługujących. F. H. L.
Alfakini, księża mahometańscy, po wypędzeniu Maurów z Hiszpanii ukrywający się jeszcze w tym kraju, niejako missyjonarze, którzy namawiali do islamizmu nieutwierdzonych jeszcze w swej wierze nowych chrześcijan i którzy głównie powstawali przeciwko wszechwładzy inkwizycyi. Alfakini wespół z żydami najczęściej padali ofiarą tak zwanych „Aktów wiary“ (Auto da fé).
Alfarabi (Abu-Nasr Mohammed Ibn-Tarkan), urodził się na początku 10 stulecia w mieście Farabi (w Transoxyjanie), od którego przyjął nazwisko. Jestto jeden z największych filozofów, jakiemi szczyci się cywilizacyja mahometańska. Pisał kommentarze nad Arystotelesem i wiele prac po sobie zostawił, jako to: Zasady natury, Istota duszy, Logika i Rzecz o muzyce, oraz Encyklopedyja umiejętności. Umarł 950 r.; Avicena wiele z jego pism korzystał.
Alfaraid. Gwiazda drugiej wielkości, znajdująca się w konstellacyi hydry.
Alfeus, główna rzeka Peloponezu, obecnie Alfeo, Rofeo albo Ryfo, płynie z Arkadyi do Elis i wpada do morza jońskiego powyżej Olympii. — Bożek tej rzeki, mitologiczny Alfeus, był synem Oceanu i Tetydy. Gdy uciekająca, przed gwałtowną miłością jego, nimfa Aretuza, schroniła się na wyspę Ortygiję pod Syrakuzą, i tam przemieniła się w źródło, Alfeus przeistoczył się w rzekę i przepłynąwszy morze połączył się z kochanką.
Alfeusz (Alphaeus), ojciec apostoła Jakóba młodszego (Ewang. Mateusza 10,
