pientiae. W Eskurialu dotąd pokazują rękopism śpiewów przez niego ułożonych; on był także głównym wydawcą zbioru praw, który doszedł naszych czasów pod nazwą: Las siete partidas (ob. Partidas). — Alfons XI Mściciel, będąc jeszcze w kolebce tron po ojcu swoim Ferdynandzie VI roku 1312 odziedziczył. Podczas długiej jego małoletności, królestwo szarpane było przez rozruchy i wojny domowe. Doszedłszy do lat 15, Alfons objął rządy i zaraz zajął się ukróceniem burzliwych magnatów, zkąd otrzymał przydomek Mściciela. W roku 1340 królowie Maroku i Grenady połączonemi siłami obiegli miasto Taryffę; Alfons stoczył z niemi bitwę i stanowczo ich pobił, poczem obiegł Algesiras, w obronie murów którego Maurowie po raz pierwszy użyli armat. Umarł w czasie oblężenia Gibraltaru 1350 r.; po nim nastąpił syn jego, Piotr Okrutny.
Alfons I, Bitny (El Batallador), król Arragonii i Nawarry, nastąpił r. 1104 po bracie Piotrze I. W tej epoce Arragonija wycieńczoną była przez ustawiczne wojny z Maurami: potęga Almorawidów, walecznością Cyda na czas tylko wstrzymana, zagrażała całej Hiszpanii chrześcijańskiej, a jeden tylko stary Alfons VI król Leonu i Kastylii opierał się jej naciskowi. W takich okolicznościach Alfons I arragoński gotował się do wojny; poślubił następnie Urrakę, córkę Alfonsa VI króla Kastylii, lecz nieporozumienia pomiędzy małżonkami spowodowały panów kastylskich, których duma cierpiała na upokorzeniu swej księżniczki, do porwania jej z fortecy, w której ją Alfons I osadził. Nie zważając na to zajście, napadł na królestwo Saragossy (1110 r.). a lubo zerwał swe małżeństwo z Urraką, pragnął zatrzymać największą część jej posagu, co zawikłało go w wojnę z szwagrem Urraki, Henrykiem księciem Portugalii. Alfons zaniechać musiał wszystkich pretensyj do Leonu i Kastylii i Alfonsa Rajmunda, syna Urraki, królem Galicyi uznać. Jednocześnie wszakże rozpoczął walkę z Almorawidami, pod Saragossą w pień wyciął wojsko króla Grenady i pobif na głowę Alego, króla Maroku. Alfons nie ukrywał już wtedy chęci posiadania Saragossy, którą też zmuszony był oddać mu Amad Dola, i założył tu stolicę swego królestwa (1118 r.). We dwa lata później Ali znowu wysłał armiję do Arragonii, lecz Alfons poraził nieprzyjaciela pod Daroca i Calatayud. Następnie najechał królestwo Walencyi, a świetne zwycięztwo pod Alcaraz zdawało się otwierać mu drogę do podbicia całej wschodniej Hiszpanii, lecz powrócił obciążony tylko łupami. Napadt na królestwo Grenady, a zamyślając dokonać podbicia reszty dawnego królestwa Sewilli zdobył Meęuinenza, sam zaś poległ przy oblężeniu Fragi, ostatniego miasta, które mu jeszcze opór stawiało. — Alfons II arragoński, wstąpił na tron 1162 r.; większą część swego panowania przepędził na wojnie z Rajmundem V, hrabią Tuluzy. Protektor trubadurów, sam układał wiersze w języku prowensalskim; umarł 1196 r. — Alfons III panował od r. 1285, rozszerzył znacznie swobody ludu, połączył kortezy z Walencyi, Katalonii i Arragonii, umarł 1291 roku. — Alfons IV, panował od r. 1327—1337 i ciągłe prowadził wojny z Genueńczykami. — Alfons V, Wspaniałomyślny, syn Ferdynanda Sprawiedliwego, króla Kastylii, którego Arragończycy wezwali na tron, panował od r. 1416. Był to jeden z wielkich monarchów XV wieku. Wstępując na tron, rozdarł spis nazwisk znaczniejszych panów, którzy do spisków przeciw niemu wchodzili. Niedługo potem chęć sławy wyciągnęła go z kraju, w którym krótko tylko w ciągu 40-letniego panowania swego przebywał: najprzód wojował w Korsyce przeciw Genueńczykom. potem poprowadził flotę do Neapolu, gdzie wezwała go Joanna II w pomoc przeciw Ludwikowi Andegaweńskiemu (Anjou). Po śmierci Joanny obiegł miasto Gaetę, której zdobycie miało mu zapewnić posiadanie całego królestwa, gdy flota Filipa Visconti, księcia Medyjolanu, stanęła pod Gaelą, a uderzy-
