ryżu (1844—45), oddano go na prywatną pensyję, gdzie gruntowne odebrał wychowanie. Następnie rozpoczął zawód publiczny i przy pomocy Reszyda przebiegł trochę może za prędko stopnie hierarchiczne urzędów tureckich. Będąc członkiem rady państwa i sprawiedliwości, zaręczony został r. 1852 z sułtanką Fatymą, najstarszą córką sułtana i poślubił ją następnie w 1854 r. Z tej okoliczności Ali-Galib otrzymał godności muszyra i został dyrektorem jeneralnym mennicy, co go postanowiło w rzędzie ministrów. W roku 1857 był przez czas jakiś ministrem spraw zagranicznych, a następnie objął kierunek nad zakładami pubiicznemi.
Ali, pasza Janiny, nr. około 1744 r. w Tepeleni w Albanii, pochodził z familii naczelników niepodległego plemienia mahometańskiego. Po śmierci ojca, któremu sąsiedni paszowie wydarli wszystkie prawie posiadłości, Kameo, Alego matka, postawiła 16 letniego syna na czele swych stronników. Ali został pobity i schwytany, lecz piękność jego i żywość tyle ujęły zwycięzcę, Kurd-paszę Beratu, że go wypuścił na wolność. Kilkakrotnie jeszcze młodzieniec z orężem w ręku usiłował dobić się niepodległości, ale z równem zawsze niepowodzeniem. Wieść niesie, że po ostatniej ze swych porażek schronił się do jakiegoś zwaliska i tam przypadkowo znalazł skrzynię pełną złota. Za pomocą tego skarbu Ali uzbroił 2000 ludzi, odniósł pierwsze swe zwycięztwo i powrócił w tryjumfie do Tepeleni. Odtąd już szczęście stale mu sprzyjało, lecz jednocześnie rozwijać się w nim zaczął charakter okrutny i wiarołomny. W sam dzień powrotu zamordował brata, obwiniając go o zdradę, a matkę zamknął w haremie, gdzie wkrótce umarła. Pojednany z sułtanem, z powodu udzielonej mu pomocy przeciw buntowniczemu wezyrowi Skutari, Ali zdołał powoli podbić nietylko wydarte ojcu jego ziemie, lecz nadto kilka miast greckich. Napadł nienawistnego porcie paszę Selima z Delvino, kazał go ściąć i został jego następcą. Urósłszy w potęgę, wyświadczył porcie od roku 1787 tak ważne usługi w wojnie przeciw Rossyi i Austryi, że mianowany został paszą Trikali w Tessalii. Wtedy także podstępem, przez okazanie fałszywego firmanu, owładnął miasto Janinę i wymógł na mieszkańcach przemocą, że poprosili sułtana o nadanie mu tamecznego wielkorządztwa. Od tej chwili zdobycze jego coraz bardziej się rozszerzały; wkrótce ujrzał się panem całego prawie Epiru, Akarnanii, Etolii i znacznej części Albanii, z tytułem gubernatora Rumelii; trzymał nadto w zawisłości Moreę, której paszą zrobił jednego ze swych synów. Stanąwszy tym sposobem na szczycie sławy i potęgi, usiłował kilkakrotnie wejść w przymierze z Francyja, Angliją i Rossyja, zdradzając jednak te mocarstwa przy każdej sposobności. Gdy zamiar jego otrzymania za pomocą Napoleona miasta Pargi (na brzegach Albanii), oraz wysp jońskich, spełzł przy pokoju tylżyckim, Ali przerzucił się na stronę Anglików, za co ci wyjednali mu później posiadanie Pargi. Nakoniec Porta postanowiła ukrócić pychę zuchwałego wielkorządzcy, i sułtan Mahmud r. 1820 złożył go ze wszystkich godności. Atakowany przez siły przeważające, Ali bronił się bohatersko, lecz zewsząd odpierany, zmuszony był nakoniec zamknąć się w twierdzy Janinie. Kurszid-pasza, dowódzca wojsk sułtańskich, obległ go w tém mieście i zmusił do kapitulacyi (1 Lutego 1822), zaręczającej mu wolność i życie. Mimo to wszakże 5 Lutego ogłoszono mu wyrok śmierci i wykonano go doraźnie. Ali niezaprzeczenie był człowiekiem wielkich zdolności umysłowych i nieustraszonej odwagi, lecz charakteru podstępnego, a srogość jego wyrównywała dumie i bezczelności, do tego stopnia, iż nawet popisywać się lubił ze swemi zbrodniami. Bliższe szczegóły o nim ob. w Pocqueville: Histoire de la regeneration de la Grece, i Lerfbeer: Memoires sur la Grece et V Albanie pendant le gouvernement d’Ali-Pacha. L. J.
