morze w jednej chwili zniszczyło i zaniosło miasto Savannah-la-Mar do tego stopnia, że śladu miasta dziś spostrzedz w tém miejscu niepodobna. W r. 1833 w Indyjach przy kopaniu kanału, odkryto bardzo starożytne indyjskie miasto, pokryte 12 stopowym pokładem czerwonej napływowej gliny, na którym jeszcze pięć stóp rzecznego piasku leżało. Wulkany tworzą w około siebie ogromne pokłady napływowe. Kratery wulkanów wyrzucają z siebie niezmierną ilość pary wodnej, która stykając się z powietrzem, zmienia się w potoki, unoszące popiół i lekkie zuzle wulkaniczne, które następnie pod postacią błota wulkanicznego osiadają. Tych potoków błotnistych, zwanych lava d'acqua sąsiedni mieszkańcy więcej się obawiają, niż lawy, bo szybkość ich biegu daleko jest większa. Temi to napływami wulkanicznemi, wedle zdania najznakomitszych dzisiejszych geologów, zniszczone zostały Herkulanum i Pompeja. K. J.
Alluzyja, (z łacińskiego: napomknienie, przytyk), figura retoryczna, przez którą w umyśle za pośrednictwem jednego wyobrażenia budzi się drugie. Alluzyja używa się wtenczas, gdy nie chcemy zbyt jawnie wynurzyć naszych myśli, któreby mogły obrazić skromność lub miłość własną innych, lub gdy rozważnemu czytelnikowi zostawujemy domysł tego, co zamierzamy powiedzieć. Wielu pisarzy starożytnych i nowożytnych używało tej figury. Alluzyja od allegoryi (ob.) różni się tém, że ostatnia jest to obraz przenośny wiadomego przedmiotu skreślony umyślnie, pierwsza zaś jakby niespodzianie, prawie mimowolnie mówi o tém, czego po nazwisku wymienić nie chce.
Allyl, C₆H₅, jest to dotąd niewydzielony jeszcze rodnik olejków, znajdujących się w roślinach ostrych; jak czosnku, cebuli, chrzanie, rzodkwi i w wielu innych roślinach krzyżowych. Jeden z jego związków również bardzo ostry, powstaje z gorczycy czarnej przy robieniu musztardy, synapizmów i t. p. Ta gruppa atomów zostaje w pewnym związku z szeregiem połączeń trytylu czyli propylu CcH;, niektóre bowiem połączenia allylowe, dadzą się otrzymać z odpowiednich związków propylowych. Propylen C₆H₆ jest prawdopodobnie allylowodorem; jodopropylen jest jodkiem allylu . Allyl podobnie jak inne rodniki wydaje cały szereg połączeń z tlenem, chlorem, bromem, jodem, cyanem, siarką, rodanem i innemi ciałami. Z pomiędzy nich najważniejszym, przynajmniej w obecnej chwili jest rodanek czyli siarkocyjanek allylu; który pod nazwą olejku z czarnej goryczy (ol. sinap. aeth.), używa się w medycynie do zadrażnienia skóry, zamiast synapizmów. Olejek ten znajduje się w chrzanie i w innych roślinach; nie ma go jednak gotowego w nasionach gorczycy, lecz się dopiero tworzy, gdy pogniecione nasiona zarobiemy letnią wodą. Tym właśnie mniej więcej sposobem postępując przy robocie musztardy, wyrabiamy w niej olejek, nadający jej znaną wszystkim ostrość. Olejek z czarnej gorczycy pospolicie się otrzymuje przez wytrawienie w cieple i następną destylacyję nasion z wodą, jednakże i sztucznie otrzymać go można przez podwójny rozkład jodopropylenu, czyli jodku allylu, z siarkocyjankiem potassu; tworzy się bowiem wówczas jodek potassu i rodanek czyli siarkocyjanek allylu. Zapach assafetydy prawdopodobnie pochodzi od jakiegoś związku allylowego. T. C.
Alma, rzeka w gubernii tauryckiej, (w Krymie) bierze początek w tej części pasma Jajły, gdzie jeden tylko urwisty łańcuch gór Synabah oddziela go od rzeki Kaczy; płynie 165 wiorst na zachód i wpada do zatoki morza Czarnego zwanej Kałamicką. Nad rzeką tą miał się znajdować niegdyś pałac hana Talarów krymskich. Rzeka Alma pamiętna jest bitwą stoczoną na jej brzegach
