Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/510

Ta strona została przepisana.

pomiędzy Rossyjanami a Francuzami i Anglikami Września 1854 roku, (ob. Krymska wojna).

Alma albo Almud, miara objętości używana w Turcyi do oliwy, równa się 1,301165 garnca warszawskiego.

Alma Mater (z łacińskiego: wysoka matka), w mytologii przydomek bogini Cybele, matki wszystkich bogów. Tém samém mianem wychowańcy uniwersytetów i akademij nazywają zwykle te najwyższe zakłady, w których się kształcili.

Almack, tak od imienia zmarłego właściciela gmachu na Kingsstreet, w St. James-Square w Londynie, nazywają się modne bale arystokracji angielskiej, odbywające się w każdą Środę w tymże pałacu. Dzisiejszy jego właściciel nazywa się Willis. Wszystkie osoby do najwyższej arystokracyi wprost nie należące, nie mają przystępu na te bale; nawet i szlachta wiejska jest z nich wyłączoną.

Almaden, miasteczko w Hiszpanii, na południowo-zachodnim krańcu prowincyi La Mancha, niedaleko granic Estremadury, liczy około 10,000 mieszkańców, i znane jest z najbogatszych w Europie kopalni żywego srebra. W zakładach tutejszych pracuje ciągle do 1000 robotników, a mimo kilko-wiekowej exploatacyi, wydajność kopalni wcale się nie zmniejszyła. Rząd hiszpański zastawiał je kilkakrotnie, przy zaciąganiu pożyczek w Paryżu i Londynie.

Almagest (z arabskiego al i greckiego magistos największy, największe dzieło). Znakomite dzieło o astronomii Klaudyjusza Ptolemeusza filozofa szkoły alexandryjskiej, napisane około 140 roku po Chrystusie, a w XIII wieku z rozkazu cesarza Fryderyka II, wytłómaczone z arabskiego języka na łaciński p. t. Almagesti seu magnae compositionis opus. Z języka greckiego na francuzki Alma-gest przełożył ksiądz Halma, a Delamore uczonemi dodatkami opatrzył. Jest to najdawniejsze dzieło o astronomii, zawierające w sobie wszystkie prace, spostrzeżenia i teoryje poprzedników Ptolemeusza, tudzież jego własne badania. Składa się z ksiąg 13: księga pierwsza zawiera wykład systematu świata według Ptolemeusza, oparty na świadectwie zmysłów; druga mówi o sferze pochyłej; w księdze trzeciej zawierają się poszukiwania dla oznaczenia istotnej długości roku; księga czwarta, piąta i szósta zawierają wykład rozmaitych biegów księżyca; w księdze szóstej znajduje się dokładne opisanie zaćmień; w księdze siódmej i ósmej są opisane gwiazdy. Ostatnie pięć ksiąg mówią o biegu planet, o ich powrocie peryjodycznem, a nawet o sposobach oznaczania ich odległości od słońca. Tytuł Almagest, nosi jeszcze dzieło Abul-Wefy (ob.).

Almagra, wyraz alchemiczny, czerwony bolus, laton, czerwona ziemia, kamień filozoficzny. A. J.

Almagre, glina brunatno-czerwonego koloru, używana w Hiszpanii do polerowania, a więcej jeszcze do farbowania tabaki; używa się także niekiedy jako środek ściągający w sztuce lekarskiej.

Almagro (Diego d’) niewiadomego pochodzenia, otrzymał swe nazwisko od miejsca, w którem go znaleziono w 1464 roku. Idąc za przykładem wielu swych ziomków, Almagro udał się do Ameryki, zebrał tam w krótkim czasie znaczne skarby, połączył się z Pizarrem i wspólnie z nim napadł na pańswo Inkasów w Peru. Zwycięztwo przechyliło się na stronę tych śmiałych awanturników; Pizarro udał się do Hiszpanii, Almagro zaś ogłoszony został namiestnikiem nowo zdobytej krainy, i otrzymał pozwolenie od dworu hiszpańskiego na podbicie dla siebie osobnego namiestnictwa na południu posiadłości Pizarra. Wtedy pociągnął z wojskiem do Chili w 1534 roku, zkąd jednakże cofnąć się musiał w 1536 roku, gdyż Peruwijańczycy pod dowództwem Inkasa Mungo Capac obiegli Hiszpanów w Limie i Cusco. Almagro pokonał krajowców i przeciągnąwszy na