Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/517

Ta strona została przepisana.

morskiej (od 11—14 Czerwca 1666 roku), w której admirał Ruyter poraził na głowę dwie floty angielskie pod Albemarle’m i księciem Rupertem. W r. 1672 oswobodził otoczonego zewsząd Ruytera, po którego śmierci flotę z morza Śródziemnego odprowadził do Hollandyi. Największą sławę zjednał sobie Almonde, jako dowódzcą eskadry hollenderskiej, w wielkiej bitwie pod la Hogue (ob.), dnia 31 Maja 1692 roku, gdzie głównie przyczynił się do zwycięztwa angielskiego admirała Russel nad Francuzami pod Tourville’m. Roku 1702 zniszczył i wespół z Anglikami zabrał pod Vigo flotę angielską i bogate statki hiszpańskie, płynące pod jej opieką; umarł w ustroniu wiejskiem 1711 r.

Almorawidy i Almohady, dwie dynaslyje maurytańsko-hiszpańskie. Na początku XI wieku, w północno-zachodniej Afryce, pewien Abdallah-ben-Jasin opowiadać zaczął Islamizm między koczującemi narodami tej krainy. Nowi wyznawcy przezwani zostali El-Morabitami, to jest ludźmi, którzy się dobrowolnie poświęcili służbie Bożej. Następca Abdallaha, Abu-Bekir, założył Marokko w r. 1070 i pozostawił dość silne państwo Jusufowi-ben-Tasfen, którego król Sewilski zawezwał do pomocy przeciwko Hiszpanom. Jusuf udał się do Europy, pokonał chrześcijan w bitwie pod Zalacca, w skutek czego, przywłaszczył sobie panowanie nad całą Arabską Hiszpaniją. Potęga Almorawidy znalazła jednakże silnych przeciwników w nowej fanatycznej sekcie Muahedin czyli Almohadów, którzy pod dowództwem Abd-ul-Mumena zdobyli Marokko w 1146 roku i zadali stanowczy cios panowaniu Almorawidów w Afryce. Jeden z następców Mumena, Jakób Alinanzor, przeprawił się z wojskiem do Hiszpanii i pobił Kastylijczyków w sławnej bitwie pod Alarcas w 1195 roku. Syn jego Mohammed wkroczył do Hiszpanii w 1210 roku na czele 500,000 wojowników, ale tym razem, trzej królowie: Alfons VIII Kastylski, Piotr II Arragoński i Sancho VII Nawarski, wspólnémi siłami, taką zadali mu klęskę, że do 200,000 Arabów legło na polach Tolozy w pobliżu pasma gór Sierra Morena. Głównym skutkiem tego zwycięztwa był ogólny upadek potęgi arabskiej w Hiszpanii, w szczególności zaś potęgi Almohadów, którzy cofnęli się do Afryki. Jakkolwiek król Grenady powołał raz jeszcze Almorawidów do wojny przeciwko Hiszpanom, a wódz ich Abu-Jusuf pobił don Sancha, arcybiskupa toledańskiego, jednakże wkrótce potem Alfons X poraził Abu-Jusufa, udał się za nim do Afryki i zdobył Marokko w 1273 roku.

Almosnino (Mojżesz), syn rabina Barucha, żył około roku 1538. Pisał wiele dzieł treści duchownej, powiekszej części kommentarzów ksiąg Starego Zakonu, drukowanych w Tessalonice i Wenecyi; jedne z nich pod napisem: Thephillath le Mosee, czyli modlitwa Mojżesza, drukowane było w Krakowie 1546, 1562 i 1590 r. in 4-to, oraz w Tessalonice 1568.

Ampelli (Melchior), Włoch, rzeźbiarz, około r. 1640 użyty do ozdobienia kościoła wzniesionego kosztem Radziwiłłów w Ołyce. Robił posągi i ozdoby ołtarzowe i zewnętrzna.

Almquist (Karol Jonasz Ludwik), nader płodny pisarz szwedzki, urodzony 1793 roku, poświęcił się najprzód służbie publicznej, lecz w r. 1823 udał się w lasy Wermlandu i żył tam na sposób dawnych wolnych chłopów. Mieszkał w chacie pokrytej darniną, jadł kaszę z korą drzewną i ubierał się w prostą odzież chłopską. Wkrótce jednak sprzykrzywszy sobie to życie, został rektorem w Sztokholmie, a w r. 1842 złożył examen teologiczny. Poróżniwszy się ze swemi przełożonemi z powodu zasad demokratycznych i neologizmu w rzeczach religijnych, stawać musiał przed sądem konsystoryjalnym, który go jednak za niewinnego uznał. Odtąd wyłącznie poświęcił się literaturze, pisał w rozmaitych kierunkach, a zawsze z talentem, wszędzie rozwinął świeże życie, humor i świetną