wyparł się przymierza z Piotrem Wielkim i obiecał opiekować się troskliwie Kościołem laterańskim w Saxonii. W roku 1709 postać rzeczy zmieniła się nagle i niespodzianie, albowiem Karol XII, przegrawszy walną bitwę pod Półtawą, upadł ze szczytu swej potęgi i zmuszonym był w Turcyi szukać schronienia. W takim rzeczy stanie August II pośpieszył ogłosić pokój zawarty w Altranstaet za nieważny i wypływający tylko z nadużycia zaufania, jakie pokładał w Imhofie i Pfingstenie; wszedł w powtórne przymierze z Piotrem Wielkim, ogłosił Stanisława Leszczyńskiego za przywłaszczyciela korony polskiej, i za pomocą wpływu kilku magnatów, po raz drugi na tron polski wyniesiony został (ob. August II).
Altschul (Elijasz), lekarz niemiecki, urodzony w Pradze 1812 roku, kończył nauki w Wiedniu, a w r. 1848 został professorem homeopatyi teoretycznej i praktycznej w Pradze. On pierwszy wprowadził wykład tej nauki w uniwersytetach austryjackich. Napisał wiele dzieł, jak: Lehrbuch der physiologischen Pharmacodynamik, Praga 1850—52 i inne, przeznaczone do użytku lekarzy-homeopatów. a od r. 1853 wydaje Monatsschrift fur Homeopatie.
Altstedt albo Alstedius (Jan Henryk), teolog protestancki w XVII wieku, urodził się w Herbom, mieście hrabstwa Nassau, gdzie uczył filozofii i teologii. Ztąd przeniósł się do ziemi Siedmiogrodzkiej i dawał lekcyje publiczne w Weissenburgu. Należał do kalwinistów, którzy podpisali się na zjezdzie w Dordrecht, i umarł r. 1638, lat 50 przeżywszy. Był to człowiek niepospolitej nauki i autor trzydziestu kilku dzieł. Z tych celniejsze: Triumphus bibliorum sacrorum seu Encyclopedia biblica, Frankfort, 1621. — Pentateuchus Mosaica et pleias apostolica, Herbom 1631. — Thesaurus chronologiae, tamże, wydanie 4-te r. 1650. — Methodus S. Theologiae, Hanau, 1623 r. — Encyclopedia seu circulus omnium scientiarum, Herbom, 1620: Lyon 1649, tomów 4 in fol. — Summa casunm conscientiae, Frankfurt, 1626. — Diatribe de mille annis apocalypticis, tamże 1627. Altsted popiera tu błędy miltenarjuszów, i przepowiada, że tysiącletnie królestwo świętych, wraz z Jezusem Chrystusem, zacznie się na ziemi od roku 1698. — Compendium philosophicum, Hanau, 1626 r.— Logica theologica, Frankfurt, 1625. — Theologia naturalis, tamże 1615 r. To ostatnie dzieło uznane przez Jezuitów za ateuszowskie, otrzymało nazwę Dogmatica syllogistica contra essentiam et existentiam Dei. Smutnego nabyło w kraju naszym rozgłosu, gdyż stało się przyczyną męczeńskiej śmierci Kazimierza Łyszczyńskiego, podsędka brzesko-litewskiego, za panowania króla Jana III. Napisał on był kommentarz nad wspomnioną teologiją naturalną Altsteda, w którym zbijał słabe jego dowody o bytności Boga, a tém ściągnął na się zarzut o ateuszostwo; i chociaż oskarżony twierdził, iż wierzy w Boga, że co zebrał z innych pisarzy w swoim rękopiśmie, to zamyślał zbić w drugiej części dzieła i tam wystąpić z nowemi dowodami rzeczywistej bytności Boga, pomimo tego wszystkiego, wyrokiem sejmu, za przeważnym wpływem Andrzeja Chryzostoma Załuskiego, biskupa kijowskiego, na śmierć skazany, ścięty był w Warszawie dnia 30 Marca 1689 roku, a zwłoki jego spalono. Innocenty XI papież surowo zganił biskupom polskim okrutny wyrok na Łyszczyńskiego, do którego najwięcej się oni przyczynili. L. R.
Altwasser, tak się zowie osada w Szlązku, a w szczególności w okręgu rządowym wrocławskim, w powiecie Waldemburgskim, leżąca między dwoma znanemi z przemysłu miastami, Freiburgiem a Waldemburgiem, o pół milki od miłego Salzbrunu, mającego tyle dla naszych ziomków powabu. Wieś ta, rozciągnięta w parowie, bieżącym równolegle do doliny salzbruńskiej, pomiędzy dwoma ra-
