dopóki tworzący się osad jeszcze się rozpuszcza. Ciecz odparowana daje kryształy ałunu sześciennego. — Ałun palony. Ogrzewając ałun zwyczajny w tygielku lub garczku glinianym, najprzód on się topi we własnej wodzie krystalizacyi; następnie wrze w skutek zamiany jej w parę, w końcu gęstnieje, wzdyma się i wznosi znacznie nad tygiel, tworząc massę białą, lekką, gębczastą, która jako środek gryzący ma zastosowanie w medycynie i weterynaryi.
Ałunarnia, fabryka ałunu sztucznego. W średnich wiekach wszystek ałun używany w Europie pochodził ze wschodu, z krajów muzułmańskich (Turcyi Syryi): pierwsza ałunarnia w Europie, założoną została w XV stóleciu w Jchia przez kupca genueńskiego nazwiskiem Perdix; równocześnie Jan de Castro urządził fabrykę ałunu w Tolfa niedaleko Civita-Vecchia w państwie papiezkiém, z miejscowych ałunów. W następnym wieku powstały takież w Niemczech, Hiszpanii i Francyi, lecz postęp dopiero chemii w czasach nas bliszkich, udoskonalił wyrób ałunu sztucznego, i na czele takich zakładów wymienić należy ałunarnię, założoną przez sławnego chemika i ministra Chaptala. H. Ł.
Ałunowanie, tak nazywają bardzo ważne postępowanie w farbierstwie, mające na celu ustalenie farbnika na tkaninach. W tym celu przed zanurzeniem tkaniny w płynie farbierskim, maczają ją w mocnym roztworze ałunu, który mając wielkie powinowactwo do ciała farbującego i do tkaniny jedwabnej, bawełnianej, lnianej lub konopnej, utrwala związek pomiędzy farbnikiem i tkaniną.
Ałusiewicz, dom szlachecki w Polsce.
Ałuszta (Ałuston), miasteczko, leżące na południowym brzegu Krymu, o 7 mil na południo-wschodzie Symferopola, o 279 mil od Petersburga. Godne uwagi tu szczątki fortyfikacyj, wzniesionych przez Justynijana (w VI wieku). Od roku 1826 zaczęto tu rozmnażać winogrona na sposób europejski. Prześliczny obraz, jaki Ałuszta przedstawia w dzień i w nocy, skreślił Adam Mickiewicz w Sonetach Krymskich.
A. M. albo a. m., skrócenie używane w dyplomatach i na tytułach książek zamiast; anno mundi, roku od stworzenia świata. — A. M. znaczy także: artium magister, magister nauk i sztuk wyzwolonych.
Am albo Fat (naczynie), miara szwedzka, dzieli się na 4 ankry, po 15 kann; równa się 157 litrom francuzkim, czyli 39 garnca miary polskiej.
Amadeiści, zgromadzenie zakonne, założone w połowie XV wieku przez Franciszkana portugalskiego Amadeusza Jana Menez, trwało do czasów papieża Pijusa V.
Amadej herb, na tarczy czerwonej orzeł biały bez ogona, z koroną złotą na głowie, w lewą stronę tarczy obrócony, skrzydła rozpostarte, pierścień złoty w dziobie; nad hełmem pięć piór strusich. Długosz nazywa ten herb Amadejowa, i wspomina, że koło roku 1330 do Polski przyniesionym został przez rodzinę węgierską Amadejów, która chciała zamordować Karola króla węgierskiego i Elżbietę siostrę Kazimierza Wielkiego. Bielski zaś a za nim Paprocki mówi, że przez Władysława Łokietka koło roku 1300 nadany został Amadejowi wojewodzie węgierskiemu, który mu do zdobycia zamku Pełczyskiego dopomógł. Dodaje jednak, że za jego już czasów, członkowie tego rodu wymarli, lub do innych herbów się przenieśli.
Amadeusz (po polsku Bogumił), imię najczęściej używane przez książąt sabaudzkich. — Amadeusz I był najstarszym synem hr. Humberta na początku XI stulecia. — Amadeusz II, szwagier cesarza Henryka IV, pomagał temu monarsze w czasie przeprawy przez Alpy sabaudzkie w 1075 r. — Amadeusz III,
