wapna, siarczan sody i siarczany ziem. Dziś jednak lekarze nie zalecają już wody tej w stanie czystym, i używają jej jedynie do kąpieli szlamowych w cierpieniach artrytycznych, oraz wysypkach i wrzodach długotrwałych.
Amand (Święty), apostoł Belgów. Już w IV wieku znajdowały się biskupstwa w Belgii, jako to: w Tongres (przeniesione do Maestrychtu r. 452), w Tournay, i Arras (w Cambrai od r. 545); ale zbrojne wędrówki narodów, tutaj jak gdzieindziej, wiele złego sprawiły Kościołowi. Trzeba było podźwignąć wiarę chrześcijańską w Belgii, a przede wszystkiém pozyskać największych jej nieprzyjaciół. Podwójne to dzieło przedsiębrali: Audomar, Liwin, Eligijusz, a najwięcej Amand. Urodzony w okolicach Nantes z pobożnych rodziców, w roku 20 wstąpił do klasztoru i tak dalece zasmakował w żywocie zakonnym, że ani prośby, ani groźby krewnych nawrócić go do świata nie zdołały. Udał się wkrótce potem do Bourges, gdzie pod kierunkiem świętego biskupa Austregizyla, wiódł przez lat pięć ostry żywot w ubogiej celi. W powrocie do Francyi r. 628, z pielgrzymki do Rzymu, poświęcony został na biskupa, bez wyznaczenia mu szczególnej dyjecezyi. Rozkrzewiał wiarę pośród Flamandczyków, Słowian karyntyjskich i w pro-wincyjach nad-Dunajskich. Wygnany przez króla Dagoberta, któremu śmiało wyrzucał nierząd, poszedł opowiadać Ewangelije w Gaskonii i Nawarze; ale Dagobert wkrótce go odwołał, i ś. Amand wróciwszy do pierwotnych missyj, udał się w okolice Gandawy, gdzie był źle przyjęty, lżony, bity, często zagrożony śmiercią. Gorliwość jego atoli nie ostygła, a uwieńczona darem czynienia cudów, dokonała wreszcie nawrócenia mnóstwa pogan, którzy sami obalili swoje świątynie, prosili o chrzest, a wkrótce z ich ofiar ś. Amand pobudował liczne klasztory i kościoły, które stały się najmocniejszą podporą wiary chrześcijańskiej w tych stronach. W roku 646 Amand mimowolnie wybrany biskupem Maestrychtu; mając do czynienia z duchowieństwem zepsutych obyczajów, a pałając żądzą opowiadania Ewangelii bałwochwalskim ludom Austrazyi, prosił Marcina I, papieża, o uwolnienie od obowiązków biskupich, co dopiero na powtórną prośbę w samym Rzymie otrzymał. Osiadł później w klasztorze Elnon, w okolicach Tournay, i zaprowadził tu surową karność. Umarł w późnym wieku roku 684. Pamiątka jego obchodzona jest dnia 6 Lutego. L. R.
Amand (Jan de Saint), kanonik turnejski, który żył około roku 1200. Był to najświatlejszy lekarz swojego czasu, jak to widać z dzieł jego, bądź to drukowanych, bądź w rękopismach pozostałych. Pracował nad komentarzami i robieniem wyciągów z Hippokratesa, tudzież z dzieła Galien’a o chorobach ostrych. Rękopism o prognostykach Hippokratesa i kommentarze na Galien’a, znajdują się w bibliotece opactwa ś. Wiktora w Paryżu. Z rękopismu de Saint Amand’a, pisanego w języku łacińskim, idzie przekonanie, że tak on sam jako i inni lekarze paryzcy byli bardziej zwolennikami Greków niż Arabów. Prócz tego pisarz ten zostawił: Expositio sive additio super Antidotarium Nicolai, drukowana w Wenecyi 1527, 1589 roku; napisał jeszcze: De usu idoneo auxiliorum, drukowane w Moguncyi 1533, a nadto o własnościach roślin; ostatnie pozostało w rękopiśmie i ma się znajdować w biblijotece lekarskiej Schenckius’a. Zdaje się że Amand uczył w Paryżu, rok śmierci jego, równie jak inne szczegóły życia są nieznane prócz tego, że jeszcze w roku 1395 przechowywano w fakultecie paryzkim jedno z dzieł jego: Concordantiae Joannis dc Sancto Amando, które powinno było znajdować się w ręku dziekanów.
Amanityna, własnosci trujące mucharów (grzybów z gatunku Agaricus muscarias s. Amanita muscaria, jak również i Agaricus bulbosus), przypisał Le Tellier szczególnej materyi, którą nazwał amanityna; nie otrzymał jej jednak
