tów ma być rozgrzeszonych, wyraz liczby pojedynczej te, zamienia się na liczbę mnogą vos. Gdy umierający nie może w zupełności wyspowiadać się, dodają się do a peccatis, słowa ab omnibus censuris. Nie wszyscy teologowie zgadzają się: czy wolno używać formuły warunkowej: Si vivis, si capax es („jeżeli żyjesz, jeżeli jesteś zdolny“); przedniejsi atoli z nich ją dopuszczają. Formuła rozgrzeszenia u Greków jest dłuższa i błagalna. Oprócz sakramentalnej, jest Absolucyja od kościelnych cenzur (ob.). Absolucyja za umarłych (absolutio pro defunctis) składa się z modlitw odbywanych po Mszy, przy katafalku (tumba), o wyzwolenie zmarłego z czysca. Zaczynają się one od Libera, a kończą się: Dona ei pacem sempiternam, („Wieczny odpoczynek racz mu dać Panie).“ Absolucyja od niektórych cięższych grzechów, w przypadkach zastrzeżonych (casus reservati) służy tylko samemu papieżowi, biskupom lub kapłanom, szczególniej do tego uprzywilejowanym przez Stolicę Apostolską; innym zaś spowiednikom udzielać takiej absolucyi nie godzi się. L. R. — Kościół Ewangelicko-Augsburski, uważa absolucyja jako wynik spowiedzi, czyli wyznania grzechów, które w kościele tym jest dwojakie, publiczne i prywatne. Absolucyja jednak nie uważa się jako akt jurysdykcyjny spowiednika, lecz polega na mocy odpuszczenia grzechów udzielonej przez Chrystusa Kościołowi. W razach nagłych, udzielać mogą absolucyję i ludzie świeccy (Artykuły Smalkaldzkie: von der Bischöfe Gewalt und Jurisdiction). L. O.
Absolut, Absolutność, (ob. Absolutny).
Absolutny, bezwzględny, a jako rzeczownik: Absolut, absolutność, wyraz używany w terminologii filozoficznej, oznacza to, co uważane samo przez się, bez względu na inny jakikolwiek przedmiot lub rodzaj istnienia, wprost przeciwne jest wszystkiemu relatywnemu, względnemu. I tak np. mówimy o absolutnej wartości dobrego czynu, więc o wartości, jaką czyn ten posiada bez względu na inną jakąbądź okoliczność, a zatem sam przez się i dla siebie. W nowszych systematach filozoficznych absolutem nazywano to, co samo w sobie jest niezmienném, prawdziwém i ostatnią, a raczej pierwszą przyczyną wszystkich zjawisk materyjalnych i umysłowych, gdy tymczasem te zjawiska w sobie uważane są rozmaite, zmienne i nawzajem jedne od drugich zależne. Oczywiście przedewszystkiém to pojęcie absolutności da się zastosować do Boga, którego też nowsze szkoły zwykły stanowczo nazywać myślą absolutną, lub jedném słowem: absolutem, — następnie do przestrzeni, w której wszystko się mieści, a która jedna nie mieści się w niczém, — do czasu, któremu nie można naznaczyć ani początku ani końca, — w bardziej ścieśnioném już znaczeniu, do prawdy, która absolutną zapewne być musi w swej czystości, lecz której jako takiej skończony rozum ludzki nigdy odkryć ani pojąć nie zdoła, — do piękna, które jako absolutność nic istnieje w stworzeniu, lecz jedynie w cudownej twórczości artysty; — nakoniec do dobra, które właściwie nie jest czém inném, jedno wynikiem absolutności praw Boskich, które więc w życiu praktyczném nigdy urzeczywistnić się nie da. F. H. L.
Absolutyzm, nieograniczenie władzy monarszej żadną ustawą zasadniczą, czyli konstytucyją, tém się różni od władzy despotycznej, że despotyzm ma na widoku wyłącznie interes własny panującego, a za jedyne prawo samowolne jego zachcenie , gdy tymczasem absolutyzm trzyma się praw przez siebie nadanych i w zasadzie ma na celu interes ogółu. Niekiedy rządy absolutne istniały także w rzeczach-pospolitych. Mianem absolutystów oznaczano najprzód w Hiszpanii, następnie wszędzie, przeciwników systematu konstytucyjnego. — W dogmatyce absolutyzm oznacza twierdzenie bezwarunkowej predestynacyi.
Absorbcyja, chłonienie albo wciąganie płynów lub gazów przez ciała wido-
