galaretę. Znajduje się w skałach pochodzenia ogniowego w Aussig, dolinie Fossa w Tyrolu. Vicenza, na wyspach Feroer i Cykladach, w Andreasz, Yergu i Arendalu. K. J.
Analekta, z greckiego, oznacza wybór celniejszych miejsc i zdań z jednego lub kilku pisarzy, zwłaszcza z poetów; i tak np. sławny filolog Brunck, tym tytułem nazwał swój zbiór rozmaitych rozpraw, czyli to jednego, czy kilku autorów, jak np. Analecta Wolffa (ob. Kollektanea).
Analekta (Analectes), nazywał się w Rzymie niewolnik, którego obowiązkiem było zbierać z posadzki okruszyny, spadłe ze stołu podczas biesiady.
Analemmat (z greckiego: analemma, wysokość). W astronomii tak się nazywa rzut prostokątny, wszystkich kół sfery, na płaszczyznę południka. Analemmat służy do wynalezienia, przez wykreślenie wysokości słońca, w godzinie oznaczonej; można go także użyć, dla oznaczenia czasu wschodu i zachodu słońca, w jakiejkolwiek szerokości geograficznej i w dzień oznaczony. Nazywają także Analemmatem instrument astronomiczny i gnomoniczny, opisany przez Ptolemeusza.
Analeptyczne środki (analeptica) wyraz lekarski, oznacza wszystko co sprzyja rozwinięciu sił żywotnych, utraconych przez chorobę, jak: pokarmy najwięcej dostarczające pierwiastków krwi: leki wzmacniające, toniczne, oznaczone są tém mianem. Xaw. R.
Analgija (z greckiego a przesąd, algos ból) wyraz lekarski na oznaczenie próby bólu, w razach gdzie są przyczyny sprawiające to uczucie.
Analityczna geometryja, (ob. Geometryja).
Analityczna mechanika, (ob. Mechanika).
Analityczny równoległobok, (ob. Równoległobok analityczny).
Analityka, podług Arystotelesa część elementarna logiki, nauka o prawidłach prawdy i wiedzy apodyktycznej, obejmuje zasady myślenia i powstaje z rozbioru działalności rozumu na pojedyńcze i składowe jej cząstki (ob. Analiza). W sprzeczności z analityką zoslaje dyjalektyka, druga część logiki, nauka o prawdopodobnem, rozpatrująca każde zdanie ze wszystkich stron, rozpoznająca pozór i dostarczająca myślom stosownych przedmiotów. Sama znów analityka rozpada się na dwie części: na elementarną i na naukę metody, z których pierwsza podaje prawidła myślenia w ogóle, i służy za wzór do zastosowania doń rozumu; druga zaś obznajmia nas z budową szczegółowego jakiego systematu, który rozum wystawić usiłuje. Kant w swojej Krytyce czystego rozumu nazywa analityką transcendentalną: krytyczny rozwój najwyższych pojęć i zasad władzy poznawania, a zatem część metafizyki. F. H. L.
Analityka, (w matematyce), ob. Analiza Diofantesa.
Analiza (z greckiego: analyo, rozwiązuję), dosłownie znaczy rozbiór, czyli rozkład jakiejkolwiek całości na części. — Analiza grammatyczna (ob. Rozbiór grammatyczny).
Analiza filozoficzna. Analizą, mówiąc w ogólności, można nazwać każdy rozbiór jakiegoś danego przedmiotu na pierwiastki, z których się składa. Tak tedy już nawet opis jakiejś rzeczy, bo wyliczanie jej przymiotów, własności, będzie analizą. Gdy np. powiemy: ten pałac, który widzimy przed sobą, jest wygodny, okazały, wysoki, gotycki, jest biały, w kwadrat bndowany i t. d.; takowe nasze orzeczenie będzie analizą, bo rozbiorem przedmiotu danego szczegółowego
