acefalitom. Dochowały się niektóre jego pisma, w zbiorze: Magna Bibliotheca PP. Colon., t. I, str. 580, a mianowicie: Odegos, Viae dux, w którém zbija Eutychijanów i acefalitów. — Rozmyślania anagogiczne nad Hexameronem, gdzie pomijając w ogólności znaczenie literalne i exegezę Ojców Kościoła, wykłada Pismo Święte w duchu mistycznym i allegorycznym. Obok pięknych i głębokich myśli, znajdują się i takie, które dzisiaj przypadać nie mogą, chociaż nie zasługują iżby całe dzieło nazywać, jak Schroeck, w „Historyi kościelnej,“ zbiorem samych marzeń. — Sto pięćdziesiąt cztery pytania, na które odpowiada textami z Pisma Świętego i Ojców Kościoła.— Kilka kazań. Jedni kładą śmierć Anastazego przed rokiem 606, drudzy po r. 678. L. R.
Anastazy, kapłan i biblijotekarz w Rzymie, przełożony klasztoru N. Maryi Panny za Tybrem, umarł r. 886. Cesarz Ludwik II wysyłał go r. 869 do Konstantynonola, gdzie znajdował się na ósmym soborze powszechnym, i przetłómaczył jego akia i kanony z greckiego na łaciński. Opisał żywoty papieżów w dziele Liber pontificalis, od ś. Piotra do Mikołaja I. Używał bijografij już istniejących i rzeczywiście opisał żywoty tylko spółczesnych papieżów.
Anastazy, kapłan konstantynopolitański, przyjaciel patryjarchy Nestoryjusza, urodzony roku 428, dał pierwszy powód do herezyi nestoryjańskiej (ob. Nestoryjusz).
Anastazy I, cesarz bizantyński, przy cesarzu Zenonie zajmował się mało-znacznym urzędem sylencyjaryjusza, którego było obowiązkiem czuwać, aby w pałacu cichość była zachowana. Po śmierci Zenona (491 r.), jego wdowa Aryjadna, przez historyków zwykle posądzana o zamordowanie małżonka, poślubiła ulubieńca swego Anastazego i osadziła go na tronie. Anastazy I liczył wówczas 61 lat wieku, był łysy, jedno oko miał czarne, drugie niebieskie, zkąd przezwano go Dikorem i tylko przymiotom jego rozumu przypisać należy to wyniesienie się, nad którém zresztą Aryjadna pracowała wspólnie z senatem, wojskiem i narodem, zniechęconemi okrucieństwem brata po Zenonie, jedynego pretendenta do tronu. Ta miłość narodu, na którą rzeczywiście zdaje się, że zrazu zasługiwał, nie trwała jednak długo; utracił ją bowiem gwałtownością i chciwością, oraz prześladowaniem katolików. Anastazy prowadził wojny z Persami i Bułgarami i umarł zabity od piorunu w 88 roku życia, zostawując tron Justynowi. On to zniósł widowiska, na których ludzie zmuszeni byli walczyć z dzikiemi zwierzętami. — Anastazy II, wybrany za cesarza r. 713, był poprzednio sekretarzem cesarza Filipa Bardana. W 715 r. zmusił go Teodor III do zrzeczenia się tronu i wstąpienia do klasztoru. We 4 lata potem kusił się odzyskać tron, na którym siedział wówczas Leon z Izauryi; wydany atoli przez zdrajców, został skazany na ścięcie.
Anastazyja (święta). Podług aktów ś. Chryzogona, nieuznanych wszakże za autentyczne, Anastazyja była córką Pretextata, znakomitego Rzymianina, bałwochwalcy, i Flawii, chrześcijanki, która wychowała ją w wierze, a po śmierci matki ś. Chryzogon był jej nauczycielem. Imiona ich obojga zamieszczone są w kanonie Mszy świętej. Anastazyja, wbrew woli swojej, poślubioną została przez ojca poganinowi rozwiązłych obyczajów, który zabronił jej wszelkich stosunków z chrześcijanami i źle z nią obchodził się. Troski jej bardziej powiększyły się jeszcze, gdy Dyjoklecyjan uwięził jej mistrza ś. Chryzogona, z którym wszelako prowadziła korrespondencyję tajemniczą; cztery ich listy zamieszczone u Suidasa (Lexicon pod literą X) nie są autentyczne. Po śmierci męża zmarłego w czasie podróży, Anastazyja, rozdawszy dobra swoje wiernym, towarzyszyła wspomnianemu świętemu do Akwilei, gdzie go przeprowadzono z rozkazu Dyjoklecyjana i ścięto r. 304. Tegoż roku sama poniosła długie i bolesne
