uczniów; Lobenwejn uczył anatomii lat 33, równie jak i jego poprzednik Briotet. Po Lobenwejnie wykładał anatomiję w Wilnie czas niejakiś Wacław Pelikan, professor chirurgii, napisał nawet potrzebną do wykładu naukę o muskułach (myologia). Bielkiewicz Adam i Ludwik Siewruk ostatnimi byli, którzy wykładali anatomiję aż do ostatnich dni bytu akademii Wileńskiej. Jednocześnie z Wileńską powstała lekarska szkoła w Grodnie 1774 niezależnie od komissyi edukacyjnej, dla użytku ekonomi) królewskich, czyli dóbr stołowych. Król Stanisław August chętnie swoje fundusze ofiarował ku wykonaniu pięknéj myśli Antoniego Tyzenhauza, podskarbiego nadwornego Litewskiego. Wysłany w tym celu Tadeusz Downarowicz, chorąży Rzeczycki, za granicę, wybrał w Lyonie 1775 roku Giliberta na założyciela szkoły lekarskiej i weterynaryi. Podług planu więc Giliberta, otworzono w Grodnie roku 1777 na Horodnicy szkołę lekarską, jakby osobną akademije lekarską, w zawody iść mogącą z Collegium medicum Wileńskiem, i początkową jego szkołą chirurgiczną; ku pomocy byli jeszcze dwaj professorowie Karol Vivion i Józef Müntz. Wszyscy trzej przykładali się do uczenia anatomii tak ludzkiej jako i zwierzęcej. Gilibert rozbierał ciała ludzkie i zwierzęce, urządzał szpitale, zbierał i opisywał rośliny, leczył officyjalistów i licznych rzemieślników, utworzył niepospolity ogród botaniczny, zbiór minerałów z 10, 000 sztuk, biblijotekę do której sam król nie jedną uczynił ofiarę. Ten gdy odwiedzał Grodno w r. 1777 dnia 15 Września, zaledwo mu trzy dni wystarczyły na obejrzenie zakładów przemysłowych i naukowych na Łosośnie i Horodnicy. Wszystko po pięcio-letniem kwitnieniu, chyliło się ku upadkowi a wkrótce potem runęło. Król akademije grodzieńską łączy z wileńską, ustępuje wszystkich zbiorów naukowych do Wilna. W roku 1803 pomyślano w Wilnie o naukowym wykładzie weterynaryi, tak ściśle z anatomiją porównawczą połączonej. W roku zaś 1806 doprowadzony został do skutku wykład anatomii zwierząt domowych, jako zasady weterynaryi, przez Bojanusa, w roku 1815 anatomija porównawcza wszystkich zwierząt jako osobna, przez tegoż wykładaną była. Dr. J. K.
Anatomija patologiczna, czyli chorobowa (anatomia pathologica). Jestto nauka zajmująca się śledzeniem i rozpoznawaniem uszkodzeń, przeistoczeń oraz wszelkich zmian w istocie, związku i położeniu narzędzi, przez chorobę zdziałanych, zasadza się na znajomości anatomii ciała zdrowego: gdy ta poznaną została, zaraz zaczęto śledzić przemiany chorobliwe w ciele. Jakoż anatomija patologiczna tém jest dla ciał uorganizowanych chorych, przedstawiających zboczenia od składu prawidłowego, czém właściwa anatomija dla tychże ciał w stanie zdrowia; Anatomija patologiczna ściśle jest połączona z medycyną, służy do jej objaśnienia, do zrozumienia i wytłomaczenia zjawisk podczas choroby dostrzeganych, dzieli się na ogólną i szczególną. Pierwsza zajmuje się dociekaniem pierwiastków rodzących choroby, śledzi istotę substancyi, jej skład i tkaninę; druga zaś bada narzędzia funkcyjne. Aż do XIV wieku anatomija patologiczna ograniczała się na znajomości empirycznej kilku faktów oderwanych. Dopiero Vesale uczuł jej niedostatek i konieczność; najpierwszy też polecił otwieranie trupów, jako jedyny sposób osiągnięcia dokładnego poznania przyczyn choroby. Odtąd postęp tej nauki zaczął być ogromny. Najświatlejsi lekarze zeszłego wieku poświęcili się jej z gorliwością: Morgagni, Lieutaud, Portal, Sandifort i tylu innych. Tymczasem i postępy fizyjologii, wpływając na wszystkie gałęzie medycyny, odbiły się zarówno i w anatomii patologicznej. Nauka Hallera i Bichat’a przez nowszych patologów uwzględnioną i przyjętą została. Dzisiaj niepoprzestają na zbieraniu tylko i gruppowaniu faktów w pa-
