cych się, w każdym niemal obrazie, ruchu lub położeniu człowieka zmienia się w spójniach i formie, przybierając inny prawie kształt podług tego, jaką jest akcyja lub natężenie pojedynczych części, zwłaszcza że znajomość dokładnie tej całej nauki ułatwia przejęcie proporcyi w rysowaniu podług natury modeli żyjących, czyli tak zwanych Akademii (ob.). Wnosząc z pomników i posągów starożytnych rzeźbiarzy greckich, niepodobna jest wątpić aby, wykonywając tak klasyczne i pięknego kształtu utwory, nie byli obeznani z anatomiją postaci ludzkich, a że naukę tę znać musieli nawet w wyższem pojęciu wyrażenia namiętności lub uczuć, dowodem tego posagi Gladjatora, Apolina Belwederskiego, a szczególnie Grupa Laokoona i wiele innych. Z rozbudzeniem się sztuk we Włoszech w XV i rozkwitem lakowych w XVI wieku, owocześni mistrze malarstwa troskliwie studyjowali anatomią. Michał Anioł malarz, rzeźbiarz i architekt razem, a jednocześnie Leonardo da Vinci oddawali się z wielkim zajęciem studyjom anatomicznym, pierwszą wykonał ów sławny Karton akademiczny z którego i Rafael wiele korzystał, a drugi zaś w swoim traktacie malarskim, zasadę podał dla malarzy dla obznajmienia się koniecznego z Osteologiją. Dla tego też dawni malarze, znakomitej nawet sławy, rysując postacie ludzkie w układzie swoich utworów, przedewszystkiém rysowali kościec (scelet) potem obkładali formę muskułów z powłoką skóry anatomii, dopiero zarzucali na to wedle potrzeby draperyją. Tak rysował sam nawet Rafael, jak są tego dowody w zbiorach jego kartonów i rysunków do fresków Watykańskich, jakie się znajdują w zbiorze Cesarskim Arcy-Karola w Wiedniu. W wykładzie anatomii dla malarzy i rzeźbiarzy inny zachowują porządek, idzie tu bowiem przedewszystkiém o poznanie całej Osteologii człowieka. Kościec więc czyli szkielet ludzki, jest tu głównym przedmiotem z którym się dokładnie obeznać należy. Po tém wszystkiém idzie nauka o mięśniach (muszkułach), czyli Myologija, nauka ta jest jedną z najważniejszych dla malarzy i rzeźbiarzy, każdy bowiem ruch lub nachylenie inne nadają kształty, które przy wykonaniu dzieła znać koniecznie potrzeba. O rysowaniu kości muszkułów, czyli o całej anatomii malarskiej wiele bardzo w rozmaitych wiekach i krajach pisano ze względu na ważność i potrzebę tej nauki w sztukach nadobnych. Już w r. 1590 wydał Allori we Florencyi dzieło p. t.: Dialoge sopra del designare le figuri, principiando da muscoli, osse, nervi, vene, membra e figura perfetta. 4to Fr. Tortebal w r. 1667 wydał: Abrégé d’anatomie accommodée aux Arts de peinture et de sculpture fol., z późniejszych ważném jest dzieło p. t.: Principes de dessin et d’anatomie a l’usage des Ecoles, par L. Lafitte. U nas pisał o tym przedmiocie Albertrandy Antoni (ob.). w dodatku do dzieła: Wiersz o Malarstwie. J. F. P.
Anatomiczne okazy czyli preparata. Pojedyncze części ciała ludzkiego, oczyszczone z tłuszczu tkanki komórkowatej i t. d. tak aby jeden tylko układ odrobiony był i uwydatniony, nazywa się okazem anatomicznym czyli preparatem. Przyrządzają się na zwłokach świeżych dla nauki i wykładu anatomii. Następnie uczniowie uczęszczający de prosektoryjów anatomicznych na dyssekcyje, dla wprawy i nauki praktycznej sami wyrabiają okazy. Gdy atoli nie zawsze można mieć zwłoki, i nie każda pora roku sprzyja pracom sekcyjnym, wszelkie więc okazy anatomiczne przyrządzone, zasuszone, zabezpieczone od psucia się i robactwa, przechowują się w gabinetach. Sztuka przyrządzania części anatomicznych normalnych, oraz ich zachowanie, równie jak i okazów patologicznych, jest rzeczą trudną; wymaga obok nauki wiele zręczności i pracy, a przy postępie anatomii i chemii, coraz bardziej się doskonali. Najznakomitsi le-
