Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/757

karze europejscy w różnych krajach oddają się tej gałęzi nauki z zamiłowaniem: we Francyi: Chaussier, Duméril, Breschet, J, Cloquet szczególnie zajmowali się tym przedmiotem. Przy końcu jeszcze XVII wieku anatomik hollenderski Ruysch wsławił się swojemi injekcyjami, za pomocą których ciała zmarłe obok zachowania się od zepsucia, nabierały pewnego pozoru życia, tak dalece, że Piotr W. zdziwiony tém, aż ucałować miał rękę dziecięcia, które uśmiechało się do niego. Tajemnica Ruysch'a przechowywania ciał zaginęła. Najprostszy i najłatwiejszy sposób przechowywania okazów anatomicznych, mianowicie patologicznych, przez pewien ograniczony przeciąg czasu, jest zanurzenie ich w spirytusie czystym, lub ze solą, albo też w roztworach wodnisto-sol-nych, w oliwie lub kwasach. Dla zachowania ich dłuższego i stałego, potrzeba dopełnić wiele warunków, uwzględnić wiele okoliczności: naprzód, co do czasu: wybierać należy porę mocno zimną lub upały suche, jako najprzyjaźniejsze do dłuższego przechowywania tkanin, ulegających zepsuciu: powtóre, co do wyboru subjektów: do urządzenia szkieletu wybierają się w ogólności ciała ludzi szczupłych, suchych, wieku dojrzałego; na wypreparowanie mięśniów wybierają się indywidua atletyczne, oddające się za życia ćwiczeniom ciała, u których układ muszkularny zwykle jest wydatniejszy: na okazy nerwów i naczyń krwistych biorą się subjekta młode, mianowicie kobiety szczupłe. Postępowanie wymaga pewnych poprzednich przygotowań, jako to: rozczłonkowania części zachować się mającej; nastrzykiwań oczyszczających lub zabezpieczających; nadmuchiwania dla rozdęcia i uwydatnienia części; maceracyi czyli moczenia dłuższego, którego celem jest niekiedy rozpuszczenie, za pomocą pewnej mieszaniny, części otaczających tkaniny, mające być odosobnione i wypreparowane: tym to sposobem organ jaki miękki, którego naczynia będą nastrzyknięte massą twardą, zanurza się w kwasie solnym i wkrótce sprowadza się do stanu skieletu naczyniowego; operacyja taka otrzymała nazwę wygryzienia (erosio). Sposoby tu wyliczone służą najbardziej do odjęcia tłuszczu, co najprędzej otrzymuje się przez ługowanie alkaliczne; podtrzymują się części, mianowicie organa wydrążone, osobno, w rozszerzeniu za pomocą nadmuchiwania, napchania włosami, wełną, pilcem; muskuły, nerwy, naczynia ustalają się zwojami kart, szpilkami i kijeczkami. Wysuszenie jest jednym ze sposobów najdzielniejszych i najwięcej upowszechnionych. Zachowywanie zwykle poprzedzone bywa zamoczeniem w wyskoku, oliwie, w roztworach soli metalicznych lub alkalicznych; garbowanie i nasycanie sublimatem są sposoby wysuszania najpożyteczniejsze: zwykłe wysuszanie odbywa się na powietrzu świeźem, w piecyku, w wannie piaskowej i t. p. Okaz anatomiczny stosownie przygotowany i wysuszony, powinien być nadto zabezpieczonym od wilgoci i owadów, co się dokonywa za pomocą sublimatu, arszeniku i kamfory. Effekta przy okazach znajdujące się, pociągają się pokostem lnianym i lakierem. Sztuka naśladowania przyszła w pomoc anatomii: za wydoskonaleniem się tej ostatniej, zaczęto przyrządzać sztucznie rozmaite części ciała ludzkiego, i pojedyncze jego organa, naprzód z wosku, co początek wzięło we Włoszech, mianowicie we Florencyi; następnie z papki papierowej; obecnie zaś wyrabiają się z massy lekkiej, trwałej do papieru podobnej. Dr. Auzoux we Francyi założył w Normandyi fabrykę okazów anatomicznych na wysoką skalę, której nadał nazwanie anatomii klastycznej (anatomie clastique); przeszło stu ludzi pracuje w tym zakładzie. Wyroby jego odznaczają się wszelką możliwą dokładnością anatomiczną i trwałością. Wyrabia nietylko pojedyncze części ciała ludzkiego, ale i całe budowy nietylko ludzkie, ale nawet zwierzęce i owadów. W Warszawie Dr. Lemercier, na okazach p. Auzoux, wy-