się andaluzyt prętowy, którego pręciki często promienisto ułożone, różowe, są tylko słupami niewykończonemu Jako odmianę andaluzytu uważają Chiastolit (Macie, Krucyt) nazwany ztąd, że kryształy w przecięciu poprzecznym mają na sobie rysunek podobny do greckiej litery x. Odmiana ta znajduje się w bardzo wielu miejscowościach. K. J.
Andaman, gromada wysp na morzu Indyjskiem, składająca się z trzech grup; Wielkich Andamanów, Małych Andamanów i wysp Kokosowych. Wnętrze ich, mało dotąd poznane, obfitować ma w wyborny budulec i rozmaite płody kopalne. Mieszkańcy, w liczbie około 3, 000, utrzymują się prawie wyłącznie z rybołówstwa i odznaczają się brzydotą i zwierzęcą niemal dzikością. Anglicy dwukrotnie (w latach 1791 i 1793) usiłowali osiedlić się na tej gromadzie; zmuszeni jednak byli opuścić ją, z powodu niezdrowego klimatu. Później Duńczycy, a w najnowszych czasach i Francuzi kusili się o kolonizacyję z równém niepowodzeniem.
Andante (z włoskiego: andare, idąc, spokojnie postępując), jest ruchem ustępu muzycznego (tejże nazwy), w szybkości środkującym między allegro i adagio. Andantino idzie nieco prędzej jak andante, nieco wolniej jak allegretto; w Anglii przeciwnie, andantino zwykli brać wolniej niż andante. Niekiedy andante ma znaczyć krótkie (co do czasu) andante.
Andegawija, Andegaweński, ob. Anjou.
Andeka czyli Audeka, ostatni król Swewów w Portugalii i Galicji, w 584 r. strącił z tronu krewnego swego, prawego króla Eborico i zamknął go w klasztorze; poczém Leowigild, król Wissygotów, wydał mu wojnę i państwo Swewów wcielił do królestwa Gotów.
Andelot, miasteczko nad rzeczką Rognon, w departamencie Wyższej Marny we Francyi, ma 2, 100 mieszkańców, słynne jest traktatem, zawartym tu w 587 r. między Childebertem II, królem Austrazyi, Brunhildą, jego matką i Gontramem, królem Burgundzkim. Traktat ten, zaczepny i odporny, ważny jest szczególnie jako pierwszy dokument dowodzący dziedziczności feodalnej.
Andelys, miasto w departamencie Eure we Francyi, złożone z dwóch małych miasteczek: Grand-Andely i Petit-Andely, ma 6.000 mieszkańców, zajmujących się handlem i przemysłem, głównie fabrykacyją sukna i kaźmirków; słynne śmiercią Antoniego de Bourbon, ojca króla Henryka IV (1562 r.), i jako miejsce urodzenia sławnego malarza Mikołaja Poussin (1594 r.). Ruiny starych opactw i zamków w Andelys sięgają początków VI wieku naszej ery.
Anderloni (Piotr), sławny rytownik włoski, urodzony 1784 roku w Santa-Eufemija, z początku uczył się architektury pod Pawłem Talazzi, później, idąc za namową swego ojca Faustyna, rytownika, poświęcił się również temu zawodowi. W 1831 r. został dyrektorem szkoły rytowniczej w Medyjolanie; wszystkie prawie akademije sztuk pięknych przyjęły go do swego grona. Najbardziej odznacza Anderloni’ego głębokie pojęcie i dokładne oddanie charakteru oryginału, chociaż ryciny jego grzeszą nieco zbytkiem świetności, w czem niezawsze szczęśliwie naśladował Francuzów. Do najlepszych utworów jego należą portrety: Leonarda da Vinci, Canovy i Piotra Wielkiego, Mojżesz podług Poussin’a, Madonna z aniołami Tycyjana, Święta Rodzina i Madonna Rafaela i Jawnogrzesznica Tycyjana. Umarł w 1849 roku w Medyjolanie. — Anderloni (Faustyn), brat poprzedzającego, urodzony w Pawii 1774 r., także dzielny rytownik, odznaczył się głównie rycinami do dzieł naukowych, jak np. do Scopoli’ego: Deliciae Florae et Faunae Insubricae (Ticini 1786 — 88) i do Scarpy: Anatomicae disquisitiones de auditu et olfactu (1794). Również chwalone są jego portrety Herdera i Schillera, Umarł w 1829 r. w Paryżu.
