życia i głębokiej charakterystyki; — Książka obrazkowa bez obrazków i Powieści w 3 tomach, których pierwsza część wyszła w opracowaniu polskiém przez F. H. Lewestama pod tytułem: Powieści Moralno-Fantastyczne, (Warszawa 1859). Nakoniec dramat symboliczny p. t.: Ahaswerus, i romans obyczajowo-narodowy, p. t.: Dwie baronowe. Anderson z sentymentalnem i fantastycznym marzeniem ludów północy łączy niepospolity dowcip, którego delikatna i ukryta ironija przypomina niekiedy mistrza w tym rodzaju, Woltera; co razem z bogactwem imaginacyi prawdziwie wschodniej uczyniło zeń jednego z najpierwszych i najoryginalniejszych poetów XIX wieku. F. H. L.
Anderson (Stigo), szlachcic duński, zabójca króla Eryka Glippinga (1286 r.), który w czasie jego nieobecności żonę Andersona skłonił do przełamania wiary małżeńskiej.
Anderson (Wawrzyniec czyli Laurenty), jeden z głównych sprawców oderwania się Szwecyi od Kościoła katolickiego, w XVI wieku. Urodził się około r. 1480; dla talentów i nauki, mianowany został kanonikiem i archidyjakonem w Strengnaes. Objąwszy administfacyję dyjecezyi po śmierci biskupa, korzystał ze swego stanowiska dla rozszerzenia pierwszych nasion luteranizmu, które Olaus i Wawrzyniec Peterson przynieśli do Szwecyi w r. 1519 z Wittemberga, gdzie odbywali nauki. Ale łacniej mu było rozkrzewiać nowe zasady, kiedy Gustaw Waza, nowy król, sam sprzyjający nauce Lutra, mianował Andersona kanclerzem państwa r. 1523. Odtąd wszystkie wyższe godności kościelne powierzano przyjaciołom reformacyi, i wszelkie zamachy przeciw staremu Kościołowi, wszelkie apostazyje pokryte były opieką królewską. Staraniem Andersona tłómaczenie Biblii na język szwedzki, w duchu Lutra, wydrukowano r. 1526. Nakoniec poradził Gustawowi Wazie korzystać z reformacyi celem rozszerzenia władzy królewskiej i zapełnienia skarbu, oddawna opróżnionego. Król i kanclerz postanowili konfiskatę dóbr kościelnych, i w tym celu odegrali znaną komedyję, na sejmie w Westeras r. 1527. Gustaw Waza oświadczył, iż chce złożyć koronę. Kanclerz przekładał, że najlepsi królowie nie mogą już teraz panować, że wszelka własność znajduje się w rękach Kościoła, że trzeba błagać króla aby zatrzymał koronę i zyskał środki jej obrony zaborem dóbr kościelnych. Zgodziła się na to szlachta, spodziewając się wziąć udział w łupach. Sejm uchwalił, że dochody kościelne przechodzą na skarb, i odtąd król, Anderson i ich przyjaciele pracowali jawnie nad wytępieniem wiary katolickiej w Szwecyi. Wawrzyniec Peterson został arcybiskupem upsalskim i ożenił się z księżniczką krwi królewskiej. Wszelako w r. 1538 król wystąpił do walki z samymiż reformatorami. Skoro posiedli wysokie urzędy kościelne, zaczęli uskarżać się na konfiskatę dóbr, którą doradzili i na wdawanie się króla w sprawy Kościoła. Publicznie powstawali w kazaniach na króla; Olaus, Peterson i Anderson uknowali nawet spisek przeciw niemu. Skazani na śmierć r. 1539, pieniędzmi okupili swe życie. Olaus wrócił później do obowiązków kaznodziei; lecz Anderson umarł, postradawszy urząd i znaczenie, r. 1552, w Strengnaes. Bliższe o nim szczegóły znaleść można w dziele Schinmejera, Lebensbeschreibungen der drei schwedischen Reformatoren, (Lubeka 1782), i w Gäjera Historyi szwedzkiej. L. R.
Anderson (Alexander), professor matematyki w Paryżu, urodzony w Aberdeen w końcu XVI wieku, napisał: Supplementa Apolonii redivivi, seu Analysis problematis kactenus desiderati ad Apollonii Peryaei doctrinam perinejsteon, a Marino Ghctaldo, Rayus, hucuesque non ita pridem restitutam, Paryż 1612. Aitiologija: pro Zetedico Apolloniani problematis a se jam pridem edito in Suppl. Apollonii redivivi, Paryż 1615. Prócz tego wydał roz-
