Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/780

Ta strona została przepisana.

André (Jan), kompozytor i nakładca muzyczny, ur. 1741 r. w Offenbach, był dyrektorem orkiestry teatru królewskiego w Berlinie, gdzie podług własnego pomysłu urządził cynkograliję nut muzycznych, którą następnie na większą skalę przeniół do swego rodzinnego miasta. Kompozycyje Andre’go około 30 oper i baletów, pomiędzy któremi jest Erwin i Elwira Goethego, odznaczają się charakterystycznemi melodyjami i zręcznem traktowaniem textu; umarł w 1799 roku. — André (Jan Antoni), syn poprzedzającego ur. 1775 r. w Offenbach, um. tamże w 1842 r.; w dwunastym już roku życia pisał niezłe kompozycyje, po śmierci ojca objął drukarnię i nakłady muzyczne, do których nabył wszystkie rękopisma po Mozarcie; jego prywatna biblijoteka muzyczna nie ma sobie równej na świecie. Jako kompozytor celuje czystością smaku i delikatnością uczucia; najlepszemi z licznych jego utworów są dwie operetki: Kobiety z Weinsbergu“. Rynaldo i Aldyna, kantata p. t.: Pokój Tuiskona, mnóstwo śpiewów z towarzyszeniem fortepianu, koncert na flet, na oboj i t. d. Pod względem teoretycznym zasłużył się dziełem czterotomowem p. t.: Lehrbuch der Tonkunst; (Offenbach; 1832 — 1843); wydał oraz dziennik życia Mozarta.

André (John), major angielski i adjutant generała Ainton, dowódzcy w czasie Północno-Amerykańskiej wojny o niepodległość, wsławił się nieszczęśliwym zgonem, któremu uległ przez stosunki z amerykańskim generałem Arnoldem; ten bowiem poróżniwszy się z kongresem i Washingtonem, postanowił zdradzić ojczyznę i najważniejszy punkt, Westpoint, oddać w ręce nieprzyjaciół. Clinton zlecił majorowi André prowadzenie układów, jakoż ten w 1780 r. udał się do Nowego-Yorku, a nawet do obozu amerykańskiego, gdzie z Arnoldem wszystko już przygotowawszy, miał znowu wydalić się, gdy przytrzymany przez kilku żołnierzy, został zrewidowany, przyczém w butach jego znaleziono wszystkie papiery dotyczące zamierzonej zdrady. Sam zdrajca, zawczasu uwiadomiony, zdążył uciec do Nowego-Yorku; Andre zaś, po krótkim procesie, jako szpieg został skazany na śmierć i powieszony, w d. 2 Października 1780. Anglija pamięć jego uczciła pomnikiem w kościele Westminsterskim.

André (Krystyjan Karol), znakomity pedagog i pisarz ludowy niemiecki ur. 1763 r. w Hildburghausen, uczeń Basedow’a, w 1797 r. wspólnie z Becherem założył w Gotha niezmiernie wpływowe w swoim czasie pismo literackie, p. t.: Deutscher Reichsanzeiger, istniejące po dziś dzień p. n.: Allgemeiner Anzeiger der Deutschen. Później przesiedliwszy się do Austryi, otrzymał w Briinn w Morawii posadę dyrektora gimnazyjum protestanckiego; ztamtąd w 1817 r. powołany został na asessora rolnictwa do Węgier, i jednocześnie wraz z zięciem swoim był właścicielem jednej ze znaczniejszych księgarni w Pradze. Prześladowania, które ściągnęły nań jego prace literackie, skłoniły go do przyjęcia zaszczytnej posady ekonomicznej w Stuttgardzie, gdzie był zarazem redaktorem dwóch pism peryjodycznych: Hesperus i Landwirthschaftliche Bliitter, i gdzie umarł w 1831 roku. Z licznych pism jego, celniejsze są: Gemeinnutzige Spaziergiinge auf alle Taye im Jahre (10 tomów, Brunświk, 1700 — 95); Patriotisches Tayeblatt (10 tomów, Briinn 1800 — 1805), zakazane wśród najpiękniejszego rozwoju; ABC oder erstes Lehrbuch der Mineralogie (Wiedeń, 1804); Hausbuch fur Familien (Praga, 1821), zbiór artykułów z wybornie redagowanych przezeń 14 lat Kalendarza Narodowego. — André (Rudolf), syn poprzedzającego, niepospolity agrononr, ur. 1793 w Gotha, był administratorem obszernych włości w Morawii, um. 1815 w Tyszkowicach tamże. Z pism jego wymieniam): Anleitung zur Veredlung des Schafciehes