Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/828

jak np.: Otway (1651 — 1685): The Venice preserved. (Wenecyja obroniona), Nathan Lee (1658 — 1693) i Nicholas Bowe (1673 — 1718) coraz bardziej zaczai wyradzać się w bezwstydną nieprzyzwoitość; smutny w tym kierunku zaszczyt pierwszeństwa mieli: Tomasz Shadwell (1640 — 1692: The Libertine (Rozpustnik), oraz dwie kobiety: Aphra Behn (um. 1689) i Zuzanna Centliore (um. 1667), jako też zbyt wierni malarze obyczajowi, dwaj komedyjopisarze Jerzy Etherege (1636 — 1690: She would if she could i The man of mode, Mogłaby gdyby chciała i Człowiek podług mody), i Karol Sedley (1639 — 1701: Mulberry Garden). Dowcipniejszym i wykwintniejszym był współczesny im William Wycherley (1640 — 1715), którego komedyje: The Plaindealer, The country wife, (Pieniacz, Kobieta wiejska) i t. d.: dochodzą niekiedy siły Molierowskiej; mniej znakomitym Colley Cibber (ur. 1674), który jednak się chwalił, że przywrócił moralność na scenie; klassycznym zaś pod względem charakterystyki był William Congreve (1669 — 1728: The old bachelor i Love for love, Stary nauczyciel i Miłość za miłość), zwany zwykle Molierem angielskim. W innych rodzajach poezyi odznaczyli się rozumnym sądem o rzeczach i klassyczną biegłością w formie: epistolograf John Pomfret (um. 1703), piosnkarze hrabia Saekville Dorset (um. 1705) i Tomasz Parnell (um. 1717), parodzista i dydaktyk John Philipps (um. 1708), satyryk Samuel Gorth (um. 1718), autor sławnej komedyi The dispensary (Apteka dla ubogich), balladzista Matthew Prion (1664 — 1721), bajkopisarz, idyllista a nawet dramatyk John Gay (1688 — 1732 The beggars opera Opera żebraka), i elegik Tomasz Tickel (um. 1710). Do szczytu doprowadził tę poezyję światową i formy Alexander Pope (1688 — 1745), którego ody, sielanki, listy i poemata dydaktyczne: Essay on criticis i Essay on man (O krytyce i O człowieku, tłómaczył Ludwik Kamiński) już zjednały mu znaczną część owej sławy, którą utrwaliły dwie jego pełne gracyi epopeje komiczne: Duncyjada i Pukiel włosów uciętych (The rape of the lock, tłómaczył J. U. Niemcewicz). Z współczesnych Popemu poetów najgodniejsi wzmianki są bajkopisarz i dramatyk Edward Moore, elegik William Shenstone, satyryk Charles Churchill, głęboki liryk Tomasz Penrose, tragik William Mason i dydaktyk Erazm Darwin; daleko większe jednak od nich znaczenie ma James Thomson (1700 — 1748), autor sławnej pieśni narodowej: Rule Britannia, który w swoich The Seasons (Porach roku, tłómaczył Konstanty Tymieniecki), dostąpił szczytu poezyi opisowej. W tym samym kierunku uczuciowo-moralnego przewrotu działali również znakomici: Edward Young (1681 — 1765, głównie w swoich: Complaints or Night-thongts, (Nocy, tłómaczył Fr. Sal. Dmochowski) i William Cowper (1731 — 1800), z którego poematów dydaktycznych, oprócz licznych humorystycznych, opisowych i ballad, najcelniejszym jest: The task (Zadanie). Równie poważnym, narodowym i postępowym był Ryszard Glover (1712 — 1785) w swoich poematach historycznych i opisowych, jak np.: Leonidas, Atheniade, The progress of commerce (Postęp handlu) i t. d., oraz dzielny liryk Tomasz Gray, którego piękną elegiję: Elegy written in a country church yard (Elegija pisana na cmentarzu wiejskim), przełożył na język polski J. U. Niemcewicz. Niemniejszego znaczenia nabrała w tym okresie literatury angielskiej proza, której pierwszemi znaczniejszemi uprawiaczami byli: moralista i polityk Algernon Sidney (1622 — 83), jego modlitwa, ułożona przed śmiercią na rusztowaniu, należy do najwznioślejszych pomników wielkoduszności, tudzież historycy Bulstrode Whitelacke (um. 1676) i hrabia Edward Hyde Clarendon (1608 — 1674), kaznodzieja John Tillotson (um. 1694) i sławny dyplomata William Temple (1629 — 1698). Niemniejsze także w ogładzie