Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/833

artyści dramatyczni, tacy jak: Kemble, Kean i Macready, oraz artystki Siddons i O’Neil zdołali utrzymać odblask starej sławy; pomiędzy dramatykami chlubnie odznaczają się Ryszard Shiel, pełen namiętnego zapału tragik, oraz płodny James Sheridan Knowles (ur. 1787), którego dramy heroiczne: Virginius, Grachus, Tell i komedyje: Tho love chose i The kunchback (Polowanie miłości, Garb) zręczném są naśladowaniem Szekspira. Henry Milman pięknie dramatyzował wypadki biblijne, jak np. The Fall of Jerusalem (Upadek Jerozolimy). Talford w swoich pełnych prostoty tragedyjach: Jon i The Athenian captive (Jeniec Ateński), starał się wskrzesić sztukę starożytną, a Bulwer (o którym poniżej) komedyje salonowe na sposób francuzki krasił teudencyjami dydaktycznemi. Jeżeli jednak dramat nie wielkiego teraz dorasta znaczenia, tém większe miejsce zajął romans, który w Anglii niesłychaną pozyskał sobie popularność. Wzory Walter Scotta skierowały pisarzy i czytelników na pole powieści historycznej, w której Amerykanin James Fenimore Cooper (ur. 1789) został najsamoistniejszym następcą wielkiego autora Waverley’a. Cooper głównie znakomitym jest w opisach życia Indyjan i osadników, oraz ogromnych scen natury amerykańskiej; z powieści jego najlepsze są: The spy (Szpieg), Lionel Lincoln, The bravo, The pilot, The red-rover, The last Mohicane (wiele z nich Felix Wrotnowski i inni tłómaczyli na język polski). Obok Cooper’a wielu jeszcze Amerykanów odznaczyło się w romansie, jako to: Brown, Neal, Paulding, Hoffman, Bird, Simms, Anna Sedgwick i inni. Powieść morską ciągnął dalej w Anglii humorystyczny Marryat (kilka z nich przełożono na język polski), po nim Chamier, Glaseock, Basil Hall i Wilson, którego to ostatniego Tom Cringle’s log słusznie uchodzi za najcelniejszy utwór w tym rodzaju. Do szkoły Walter Scotta należą liczni powieściopisarze historyczno-romantyczni, jak np.: James (ur. 1801) Richelieu, Darnley i Philippus Augustus); Horace Smith, John Banim, Tomasz Grattan i John Galt. Obrazy życia irlandzkiego lady Morgan (O’Bonnel, tłómaczony na język polski, Florence M’Carthy i t. d.) również stoją na podstawie Walter Scotta; wszelako autorka ich nietyle tym powieściom zawdzięcza swą sławę, ile udatnym opisom podróży (France, Italy i t. d.). Niemniej głośnemi są inne romansistki: Francisco d’Arblay, Elisabeth Hamilton, Johanna i Anna Porter, lady Blessington, pani Trollope, Karolina Bury, Joanna Austen, Mary Mitford i panna Bronie (Currer Bell). Dawniejsze kierunki literackie, mianowicie romans allegoryczny, przypominają: George Croly, autor powieści Salathiel, i William Godwin, którego Caleb Williams jest arcydziełem psychologicznem. Opisom życia powszedniego, nędzy wielkiego świata i ubóstwa, poświęcili się: Teodor Hook, Word, Lisier, White, Lockhart, Samuel Warren (autor sławnych Pamiętników zmarłego lekarza), Benjamin d‘Israeli, Leith Ritchie i Thackeray. Romans zbójecki a szczególnem zamiłowaniem uprawia Ainsworth, Crofton Crocker, William Casleton, Samuel Locer, Charles Lecer i Gerald Griffin odtworzyli wszystkie szczegóły ludowego i spółecznego życia Irlandyi. W ogóle romans geograficzny i etnograficzny ważne zajmuje miejsce w nowszej literaturze angielskiej, jak np. Tomasz Hope (Anastasius, or the memoirs of a modern Greek, Pamiętniki tegoczesnego Greka), Frazer (Kuzzilbash), Madden (Musulman), Morirer (romanse perskie: Hadji Baba, Zahrab, Ajesha), Trelawney (Adventures of a cadet, przygody kadeta, arcydzieło w swoim rodzaju) i Roweroft (Tales of the colonies). Jeżeli w tych utworach fantazyja poetów buja po wszystkich zakątkach całej ziemi, tedy wraca znów do własnej ojczyzny w dziełach dwóch najsławniejszych powieściopisarzy angielskich: Bulwera i Dickensa.