Edward Lytton Bulwer (ur. 1803) obok niesłychanie bujnej imaginacyi odznacza się poglądem filozoficznym, oraz wielką znajomością świata i ludzi: z dzieł jego najznakomitsze są: Pelham, Paul Clifford, Eugen Aram, Ernest Maltravers, Night and Morning, Cola Rienzi, The last days of Pompeji (Noc i poranek, Ostatnie dni w Pompei i t. d.; kilka z nich przełożyli Fr. Dmochowski i Ludwik Paprocki), oraz utwór obyczajowo-etnograficzny: England and the English. Karol Dickens (ur. 1812), znany pod pseudonimem Boz, wskrzesił w powieści dawny humor angielski i w prędkim czasie ogromnej nabył popularności. Dobroduszny dowcip, ostra satyra i miłość upośledzonych klass ludu z wysoką znajomością całego stanu społecznego głównie znamionują tego pisarza. Z pomiędzy licznych powieści jego najsławniejsze są: Sketches of London, The Pickwick-papers, Oliwer Twist i Nicholas Nickelby (kilka z nich przełożono na polskie). Mniej od Dickensa głębokości w humorystyce, choć więcej gracyi, ma Amerykanin Washington Irving (ur. 1780), którego najleszemi powieściami są: The Bracebridge-Hall, The Alhambra i Tales of a traveller (Opowiadania podróżnika), który później z równém powodzeniem poświecił się historyi w swojej: History of New-York, oraz w życiorysach Kolumba, Mahometa (tłómaczonych na język polski) i innych. W Anglii także dziejopisarstwo najnowszej epoki kilku dzielnych ma reprezentantów, na czele których stoi Macaulay (ur. 1800), autor Historyi Anglii (tłómaczonej na język polski w Poznaniu), wybornej gruntowną bezstronnością i wykwintnością stylu. Sharon Turner i John Lingard także napisali Dzieje Angli, pierwszy ze stanowiska anglikańskiego, drugi z katolickiego: oprócz nich historyję konstytucji i rewolucyi angielskiej opracowali Hallam, d’Israeli, Palgrare i Godwin, Malcolm napisał dobrą historyję Persyi i Indyj. Napier znakomite dzieło o wojnie na półwyspie pirenejskim. Amerykanin Prescott wsławił się historyję panowania Ferdynanda i Izabeli, oraz historyję zdobycia Mexyku i Peru; ziomek jego Bancroft napisał wielce ecnioną Historyję Stanów Zjednoczonych Północno-Amerykańskich. Epokę rewolucyi francuzkiej krytycznie i pragmatycznie obrobił Alison, zaś Tomasz Carlyle w genijalnych rapsodach. Tenże Carlyle jest zarazem najgenialniejszym krytykiem literackim nowszych czasów; niekiedy jednak dorównywa mu Anna Jameson, z której pism najsławniejszemi są: Characteristics of the female characters of Shakespeare (Charakterystyka kobiecych charakterów w Szekspierze). Estetetykę wzbogacił Dunlop swoją History of fiction. Kończąc dodamy już tylko, że Anglicy posiadają najwyborniejsze dzieła encyklopedyczne, jako to: Encyclopaedia Metropolitana, Enc britannca, Edinburgh encyclopaedia, Library of useful knowledge, Family library, Select library, Cabinet library, Gabinet encyclopaedia by Lardner i liczne inne, oraz że angielskie czasopisma literackie i krytyczne Reviews (Przeglądy), Athenaeum i t. d. wywołały wprawdzie w innych piśmiennictwach naśladowców, lecz dotąd w żadnem z nich nie są dorównane, ani tém mniej prześcignięte. Ciekawego bliższych szczegółów o literaturze angielskiej cziytelnika, odséłamy częścią do artykułów, o pojedyńczych wymienionych tu innych pisarzach w niniejszej Encyklopedyi, częścią do dzieł następujących: Thomas Waston, The history of english poetry (Londyn 1824): Chambers, Cyclopaedia of english literature (Edymburg,. 1844): Villemain, Cours de literature anglaise (Paryż, 1833); Jacobsen, Briefe uber die neuesten englischen Dichter: Schmidt, Geschichte der englischen Literatur (Lipsk, 1858). F. H. L.
Angielska marynarka ob. Brytannjja Wielka.
