Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/837

gruntownej znajomości ciała ludzkiego. Do najznakomitszych na tém polu talentów należeli jeszcze Nollekens, Chantrey, bracia Westmacott, Wyat, Macdonald, Hollens i Carew. W rzeźbiarstwie tak samo, jak w innych sztukach pięknych, podtrzymywano głównie prace, mające więcej łączności z życiem praktyczném: popiersia, co najwięcej statuy portretowe i nagrobkowe pomniki zajmowały pracownie rzeźbiarzy. Dopiero tegocześni niektórzy artyści zaprowadzili przedmioty idealne; z nich najcelniejszymi są: Mac Dowell, Baily, Gibson, ze wszystkich bez wątpienia najznakomitszy, Campbell, Davier i inni. Na przedmioty idealne zresztą nie zawsze pozwala znany Anglików wstręt do form nagich, które, gdy ukazały się z zagranicy na Wystawie w 1851, głośne wywołały nieukontentowanie w prassie. — Malarstwo w wiekach średnich rozpowszechniło się w Anglii daleko mniej, aniżeli we Francyi i w Niemczech; pierwsi znaczniejsi malarze angielscy pojawili się dopiero w siedmnastém stuleciu. Wzorami ich byli Van Dyck i Holbein. Naturalnie z początku weszło tylko w użycie malarstwo portretowe; obok Dobsona, Jamesona, Wright’a, Coopera i innych odznaczali się tu głównie cudzoziemcy, jak np. Van der Faes, lub też tacy Anglicy, którzy byli zwolennikami obcych szkół, jak np. naśladowca Francuzów Thornhill. On to pierwszy wprowadził malarstwo tak zwane historyczne, a mianowicie mitologiczne i allegoryje; on też malował kopulę w kościele Ś. Pawła. Pierwszym oryginalnym malarzem angielskim był Hogart (1697—1764), wyborny w obrazach satyrycznych obyczajów swojej epoki, twórca karrykatury angielskiej. Niezbyt znakomity malarz, lecz dzielny rytownik, on pierwszy sztuce malarskiej w Anglii nadał ów kierunek naturalistyczny, któremu odtąd tak wydatnie sprzyjać zaczął duch narodu angielskiego. Co do charakteru właściwie artystycznego i pewnego, przeciwnego tamtemu, kierunku idealnego, takowy wprowadzonym został przez sir Joshua Reynolds (1723—92), który kształcił się we Włoszech, głównie podług mistrzów weneckich, i który jako prezydent ustanowionej w 1768 r. Akademii Sztuk Pięknych działał skutecznie równie przykładem w praktyce, jak w pismach teoryją. Współzawodnikami jego w malarstwie portretowém byli Ramsay i Romney, jakoteż znakomity zarazem pejzażysta Gainsborough (1727—88). W krajobrazach jednocześnie odznaczał się Ryszard Wilson, naśladowca Claude Lorrain’a. Następcą Reynolds’a w prezydencyi Akademii był Amerykanin kwakier Benjamin West (1738—1820), który pierwszy dostąpił sławy w malarstwie historycznem, chociaż zbywało mu na wszelkiej twórczości; to też nietyle obrazami swemi przysłużył się sztuce angielskiej, ile raczej troskliwém pielęgnowaniem Akademii i współudziałem w założeniu British Institution, które to obydwa zakłady wystawami swemi znakomicie rozkrzewiły w publiczności angielskiej zamiłowanie sztuk pięknych, a w artystach zbawienną rywalizacyję. Z pomiędzy współczesnych mu malarzy, nierównie wyższych od niego fantazyją, najcelniejszym był Füssly. Główne w narodzie zajęcie dla malastwa historycznego, rozprzestrzeniła najbardziej przedsięwzięta przez Johna Boydell galeryja do dramatów Szekspira, następnie zaś wzrost sztuki rytowniczej. Szkoła Davida, która z Francyi wpływy swoje rozpostarła na całą prawie Europę, najsłabszy wpływ wywarła na Angliję; naówczas tylko artyści tacy, jak Westall, naśladowali w rodzaju historycznym effekta teatralne; inni zaś, jak np. Milton Etty i Briggs, poszli drogą swobodniejszą, chociaż znakomitości na niej nie dostąpili. Płodniejszą już i żywszą fantazyję miał Stotkart; zaś od r. 1830 szczególnie John Martins swemi kolossalnemi kompozycyjami, odznaczającemi się zwłaszcza niesłychanemi effektami w światłach, ogólną na siebie zwrócił uwagę. Wszakże i ten nowy kierunek już się