Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/852

w piątym roku rośliny strączkowe na nawozie, w szóstym pszenica lub jęczmień. Skutki takiego gospodarowania są: zwiększona hodowla bydła, pomnożenie nawo sów, dokładne oczyszczenie zasiewów z chwastów, doskonały stan roli pod względem uprawy; te to okoliczności stawią rolnictwo angielskie przed wszyst-kiemi innemi. Główny dochód z roli osiąga się przez hodowlę bydła, a prawidło gospodarstwa angielskiego, da się tak wyrazić: należy zachować właściwy stosunek pomiędzy uprawą roślin pastewnych i uprawą produktów znajdujących pokup na targach. Rolnictwo angielskie osiąga znakomite korzyści, i przewagę w rzędzie gospodarstw innych krajów, przez ilość i zużycie nawozów, i pod tym względem żaden kraj Europy prócz Belgii, niemoże z Anglija współzawodniczyć. Szczególniej znakomitą ilość nawozów’ sztucznych, gospodarstwo angielskie zużywa. Guano, pudretta, fosforan wapna z kości i koprolilów, sole potażowe, saletra chilijska i t. p. zużywają się w równie znakomitej ilości, jak makuchy lniane, gips, wapno i wszelkie mieszaniny ziem. Uprawa roli uskutecznia się w Anglii z uznaną starannością, a narzędzia ku temu służące odznaczają się dokładnością w budowie i zgodą z przeznaczeniem. Narzędzia ręczne a mianowicie łopaty i motyki odznaczają się budową trwałą i odpowiednią celowi. Konstrukcyja pługów angielskich opiera się na zasadach matematycznych, zwykle budowane są z żelaza; do najcelniejszych należą pługi: Finlayson’a, Uley’a, Rassome, Hensmana i Howarda. Konstrukcyja bron, nie ustępuje pługom w dokładności; sławne są brony szkockie romboidalne i małe Essex-skie, ostatnie po 6 — 12 bywają z sobą łączone. Walce angielskie bywają zwykle z surowca, niekiedy kamienne, bywają pojedyncze, lub po dwa łączone z sobą, w kaźdém zaś gospodarstwie, znajdować się muszą walce rozmaitej średnicy, i różnego ciężaru, stosownie do celu jaki zamierzają sobie osiągnąć, tak np. walce ciężkie są przez to mianowicie użyteczne, że wytępiają robaki, w ziemi żyjące. Narzędziami służącemi już to do przygotowania i oczyszczenia roli, już też do usuwania chwastów przy uprawie rzędowej, a odznaczającemi rolnictwo angielskie są: grace konne, extyrpatory, skaryfikatory. Siew zbóż ręczny bardzo rzadko można napotkać, zwykle uskutecznia się za pomocą machin, zwanych siewnikami. Za pomocą siewników osiąga się to, że nasiona jednakowo w ziemi są zagłębione, jednostajnie rozdzielone, i rzędami ustawione, co do pielenia pozwala zastosować machiny, i tym sposobem zastąpić pracę ręczną. Uprawę rzędową stosuję nawet do roślin zbożowych, co stanowi także jedne z główniejszych cech, odznaczających rolnictwo angielskie. Siewniki są bardzo udoskonalone, a budowane przez pp. Coke i Bailey, tudzież p. Frost, który tém się mianowicie odznaczają, że ilość wysiewanego zboża, bez względu na położenie gruntu, zawsze jest jednakowe; w ostatnich czasach wynaleziono siewnik taczkowy, który obok prostoty w budowie, okazał się w praktyce bardzo dogodnym Sieją także przez sadzenie ziarn w dołki, które wygniatają prętami żelaznemi, zachowując pomiędzy niemi odległość, około i cali wynoszącą. Żęcie zboża uskuteczniają albo za pomocą sierpów, które mają ostrze gładkie lub nacinane, albo za pomocą kosy. Zebrane zboża przechowują w stodołach lub stertach, które stawiają na podstawach kamiennych, lub surowcowych. Ręczne młócenie zboża można policzyć do wspomnień; każde gospodarstwo angielskie posiada młocarnię, do której poruszania używają koni, wołów, wiatru, wody lub pary. Młocarnie bywają rozmaitej konstrukcyi, chociaż budowa wszystkich polega na dawnej zasadzie mechanika szkockiego Andrzeja Meikle’a. W każdém też gospodarstwie znajduje się maszyna do otłukiwania kłosów jęczmiennych, młynki do czyszczenia zboża, sieczkarnie do słomy i siana, maszyny do kraja-