Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/859

Ta strona została przepisana.

ści ciała jest przedmiotem angiologii, złożonej z trzech nauk: 1) arterjologii, nauki o tętnicach; 2) phlebologii, nauki o żyłach; i 3) angiohydrologii, nauki o naczyniach limfatycznych. Dr. K. K.

Anglaryt. Anglaryt od Angler, miejscowości w departamencie Haute Vienne we Francyi, jest tylko synonimem Wiwianitu, zwanego inaczej Blaueiten-eri, Blaueisenspath lub Mullicitem. Jest to niebieski fosforan żelaza. C. g. 2,661, twardość = 2,0, w kryształach słupowych lub igiełkowatych, często powleczonych ochrą żelazistą, rzadko w gruppy połączonych, częściej w postaci bezkształtnej. Barwa jego niebieska w różnych odcieniach, aż do czarno-zielo-nawej. Wedle Rammelsberga jest to fosforan żelaza, w którym z każdych 8 równoważników, dwa wymieniły połowę swej wody na 3 równoważniki tlenu; wzór jego podaje następujący: 6(PO5 . 3Feo + 8HO + (2PO3 . 3Fe2O3 + 8HO). W kolbie daje wiele wody, wzdyma się i przybiera szarą i czerwonawą barwę; pod dmuchawką się topi i barwi promień na niebiesko-zielony kolor. W kwasie solnym i azotanym łatwo rozpuszczalny. Piękne jego okaz y krystaliczne znajdują się w Kornwallis i Bodenmais w Bawaryi. W Kerczu wyścieła często wnętrza muszli kopalnych. W niektórych miejscowościach używają go jako niebieskiej barwy. K. J.

Anglès (Karol Grzegorz), ur. 1736 r., członek parlamentu w Grenobli, wielki przeciwnik pierwszej rewolucyi francuzkiej, za jej wybuchem uciekł do Sabaudyi. Za powrotem do Francyi, upadkowi tylko Robespierra zawdzięczał ocalenie od śmierci. Pod Napoleonem I był członkiem izby deputowanych i tu stale należał do stronnictwa konserwatystów. — Anglès (Julijusz), syn poprzedzającego, ur. 1780 r. w Grenobli, ożeniwszy się z córką admirała Morard, ogromny odziedziczył majątek, przez co doszedł do znacznych urzędów w czasach pierwszego cesarstwa; za powrotem jednak Bourbonów z zapałem stanął po ich stronie, w 1814 r. został ministrem policyi i nawet ułożył plan zamordowania Napoleona. Za Stu Dni zmuszony uciec do Gandawy, po powrocie został prefektem policyi w Paryżu i smutnego dostąpił rozgłosu prześladowaniem Bonapartystów i republikanów, z których wielu, za jego przyczynieniem się, śmierć na rusztowaniu poniosło. W 1821 roku w skutek ogólnego przeciwko niemu oburzenia, otrzymał uwolnienie i umarł przez wszystkich wzgardzony w 1828 r. w swoich dobrach Cornillon.

Anglesey albo Anglesea, hrabstwo i wyspa na morzu Irlandzkiem, przy północno-zachodnim brzegu Walii, oddzielona od lądu stałego cieśniną Meual i licząca przeszło 50,000 mieszkańców. Już w r. 61 po Chr. wylądował tu wódz rzymski Suetonius Paulinus i zburzył święte gaje Druidów. W IX wieku owładnął wyspę Anglesey Saxończyk Egbert, któremu wkrótce wydarli ją książęta północnej Walii. Edward I przyłączył ją do korony angielskiej. Pod Karolem I Anglesy była przez czas krótki mieszkaniem tego króla, walczącego z przewagą parlamentu. Klimat wyspy łagodniejszy jest niż na sąsiedniém pobrzeżu; kraj w ogólności płaski, skąpo tylko wydaje płody rolnicze, lecz obfituje za to w najpiękniejsze pastwiska. Farmery angielskie zapędzają tu corocznie ogromne trzody bydła, owiec i nierogacizny. Kopalnie miedzi w Mona i Parys na brzegu północnowschodnim, odkryte r. 1762, bogaty dziś plon wydają. Przemysł, oprócz wyrobu grubego sukna i kołder wełnianych na potrzebę miejscową, zupełnie jest uśpiony. Znaczniejszemi miastami są: Beaumaris (2,303 mieszkańców) i Holyhead (3,800). Pomiędzy Holyhead i Chester na brzegu angielskim, prowadzi od lat kilku przez cieśninę słynny most rurowy, zbudowany przez młodszego Stephensona.

Anglesey (Henryk, William Paget, hrabia d’Uxbridge, margrabia d’), urodzo-