Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/874

wu przywrócić na tron męża, zawarto pozorny pokój i wnet go zerwano, a wojna z większa się jeszcze zaciętością odnowiła. Nazwano ją: wojną dwóch róż, dla tego że strona dworu czyli domu Lankasterskiego, wzięła za godło róże czerwoną, biała zaś róża była znakiem zjednoczenia się Yorkistów. Znowu w rozprawie pod Northampton król pojmany został przez nich, a wtenczas parlament postanowił, aby książę York panował, a Henryk VI żeby zachował koronę dożywotnie. Nie zgodziła się na to Małgorzata, i zgromadziwszy znaczne zastępy w Szkocyi, zwyciężyła Wakefielda i księcia Yorku, który zginął w bitwie, przekazując swoje prawa synowi Edwardowi. Królowa splamiła swój tryjumf okropnemi morderstwy: korzystając z wzrastającego ku niej nieukontentowania, i ze zwycięztw stanowczych hrabiego Warwick. młody książę York stanął u bram Londynu i zwoławszy lud, zapytał, kogo mieć chce za króla? Henryka Lankaster, czy Edwarda York? Odpowiedziano: Edwarda York! a parlament potwierdził żądanie ludu. Linija Yorku. 1461. — Edward IV osiągnąwszy koronę, mało co zaraz jej nie stracił, obraził bowiem hrabiego Warwick, któremu wszystko był winien. Ten pogodziwszy sie z Małgorzatą, której odwagi nie zgnębiły niepowodzenia, zgromadził 60,000 zbrojnych, zwyciężył króla bez bitwy, i przywrócił na chwile do tronu Henryka VI. Lecz Edward za pomocą Karola Śmiałego, książęcia Burgundyi, potrafił także zebrać wojsko. Warwick z kolei był pokonany i zabity pod Karnet, a nieszczęśliwy Henryk VI zginął zamordowany. Ten sam los spotkał jego syna, Małgorzata zaś po tylu klęskach schroniła się do Francyi, pod opiekę Ludwika XI. Tak więc skończyła się wojna dwóch Róż, w której zginęło około milijona ludzi. Edward przez resztę panowania swego oddawał się rozpuście i okrucieństwu, i skazał na śmierć książecia Klarencyi, brata swego, kiedy len przeszedł na stronę Warwicka. Syn tego Monarchy, Edward V, bardzo krótko rządził krajem: zginął wkrótce, zabity z bratem swoim księciem York, z rozkazu książęcia Gloucester, wuja swego. Ten przywłaszczycieł, srogi i przewrotny człowiek, niedługo się cieszył owocem swych zbrodni. Panując pod imieniem Ryszarda III, stał się wkrótce przedmiotem powszechnej nienawiści: a tymczasem (r. 1486), Henryk Tudor, Hrabia Richemond. za pomocą Karola VIII króla francuzkiego, który mu przysłał 4,000 ludzi, stoczył bitwę z Ryszardem pod Bosworth, zwyciężył go i zabił. — Panowanie rodziny Tudorów. Henryk (r. 1485), jako zwycięzca ogłosił się królem pod imieniem Henryka VII. Parlament uprawnił wstąpienie jego na tron, a papież potwierdził. Młody Warwick, syn zmarłego księcia Klarencyi, wtrącony został do wieży Londyńskiej, a coraz większa niechęć stronnictwa Yorkskiego, pobudziła go do buntu. Zamiary jego wsparte jeszcze były kuszeniem się dwóch oszustów. W roku bowiem 1486 niejaki Simmel, syn piekarza, koronował się na króla w Dublinie; rokoszanie usiłowali wtargnąć do Anglii, lecz ponieśli klęskę, Simnel był pojmany i musiał zostać kucharzem królewskim. Drugi samozwaniec, Perkins, zaczął udawać księcia Yorku, brata młodszego Edwarda V; ale równie jak Simnel wpadł w ręce Henryka. Wszakże surowiej z nim postąpiono, wsadzony bowiem do wieży, gdy chciał z niej uciekać z Warwickiem, oba ulegli karze śmierci. Umiał Henryk bogactwy i przebiegłością ugruntować swoją potęgę i samowładztwo; wszelkich sposobów używał dla otrzymania pieniędzy. W celu przeszkodzenia połączeniu się Bretanii z Francyją, które przez małżeństwo Karola VIII z Anną dziedziczką tego księztwa, miało przyjść do skutku, potrafił otrzymać od parlamentu na koszta wojny tak zwaną: „Pomoc życzliwości (Subsidium Charitativum). Ale tymczasem wszedł w umowę z Karolem VII, który mu się obowiązał płacić roczną daninę.