Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/881

Cranmer r. 1548. Akt zaś artykułów religijnych, ułożony przez arcybiskupów i biskupów obudwóch królestw, r. 1562 na synodzie londyńskim, ustanowił w 39 artykułach normę wiary. Artykuł 1, mówi o Bogu w Trójcy ś. Artykuł 2, o Słowie, czyli Synu Boga, który stał się prawdziwym człowiekiem. Art. 3, o zstąpieniu Chrystusa do piekieł. Art. 4, o zmartwychwstaniu Chrystusa. Art. 5, o Duchu świętym. Art. 6, o dostateczności Pisma ś. jako źródła, z którego czerpać możemy to, co nam potrzebne jest do zbawienia. Art. 7, o Starym Testamencie. Art. 8, o trzech wyznaniach wiary, to jest: o niceńskiem, atanazyańskiem i apostolskim, jako obowiązujących w rzeczach wiary. Art. 9, o grzechu pierworodnym, z odrzuceniem pelagijanizmu. Art. 10, o wolnej woli, z wykazaniem, że człowiek skutkiem grzechu pierworodnego, nie może z mocy naturalnych sił swoich, lub przez dobre uczynki, podobać się Bogu i osiągnąć zbawienie. Art. 11, mówi o usprawiedliwieniu grzesznika, przez zasługę Pana i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa, przez wiarę. Art. 12, o dobrych uczynkach, nie jako uczynkach zasługi, ale jako o skutkach i owocu wiary w Chrystusa. Art. 13, o uczynkach przed usprawiedliwieniem, jako uczynkach, które się nie podobają Bogu. Art. 14 mówi o uczynkach nadobowiązkowych (superrogatoriar), to jest uczynkach dopełnionych przez człowieka nad zakres 10 przykazań i odrzuca możność spełniania takowych. Art. 15, o Chrystusie, jako będącym jedynie bez grzechu. Art. 16, o grzechu po chrzcie spełnionym. Art. 17, o predestynacyi i łasce. Art. 18, o imieniu Chrystusa, jako dającém jedynie zbawienie. Art. 19, mówiąc o Kościele, powiada, że widzialny Kościół Chrystusa, jest zgromadzeniem wiernych, którym słowo Boże czysto bywa opowiadane, a Sakramenta, wedle postanowienia Chrystusowego udzielane. Art. 20, o władzy Kościoła, polegającej na mocy stanowienia obrządków i uroczystości, oraz rozstrzygania sporów dotyczących wiary, lecz zawsze z ścisłém poddaniem się słowu Bożemu, słowu Pisma świętego. Art. 21, o władzy synodów. Art. 22, mówiąc o czyścu, odrzuca go. Art. 23, o obowiązkach parafijalnych duchownego. Art. 24, o używaniu przy nabożeństwie języka narodowego. Art. 25 ucząc o Sakramentach, powiada, że jest ich dwa, to jest: Chrzest i Kommunija. Art. 26, powiada, że niegodność kapłana udzielającego Sakrament, nie osłabia bynajmniej skuteczności i działalności Sakramentu. Art. 27, o Chrzcie. Art. 28, mówi tak o Kommunii: Kommunija, nie jest tylko zewnętrznym znakiem miłości, którą chrześcijanie wzajemnie ożywieni być powinni, ale jest raczej Sakramentem naszego zbawienia przez śmierć Chrystusa, tak, że dla tych, którzy Sakrament ten godnie spożywają, chleb który łamiemy, jest wspólnością Ciała Chrystusowego, a kielich błogosławiony, wspólnością Krwi Chrystusa. Transsubstancyjacyja nie da się udowodnić Pismem św. Art. 29, o bezbożnych, którzy przystępując do Kommunii, nie spożywają jednak Ciała Chrystusowego. Art. 30, o przyjmowaniu Kommunii pod obudwoma postaciami. Art. 31, o jedynej ofierze Chrystusa spełnianej na Krzyżu. Art. 32, o małżeństwie duchownych, dozwala tymże duchownym wchodzić w związki małżeńskie. Art. 33, o unikaniu exkommunikowanych ludzi. Art. 34, o tradycyjach Kościoła. Art. 35, o homilijach. Art. 36, o wyświęceniu biskupów i księży. Art. 37, o świeckiej zwierzchności. Art. 38, potępia naukę o wspólności dóbr doczesnych. Art. 39, o przysiędze chrześcijan. Stosunek Kościoła do państwa zmienił się skutkiem wybuchłej w Anglii rewolucyi i ustaw wydanych przez Kromwela. Kościół episkopalny stracił wiele na swej mocy, nawet ustawy kościelne uległy licznym reformom. Zmiany te najwidoczniej występują w formułach składanych przysiąg. Statutem z r. 1689 w przysiędze wierności, król nie nazywa się już panem Kościoła. Artykuł XVIII stanowi, że dyssydenci uwalniają się