Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/884

Londynu, są członkami rady tajnej. Niższe duchowieństwo dzieli się na: duchowieństwo kapitularne i parafijalne. Pierwsze (Dean and Chapter), jest przy kościołach katedralnych, zajmuje się odbywaniem nabożeństwa i słnży mu prawo wyboru biskupa. Głową duchowieństwa katedralnego jest dziekan. Drugą osobą po nim jest archidyjakon (Arch deacon); dalej idą kanonicy (canons, prebendaries). Duchowieństwo parafijalne (clergy) dzieli się na: proboszczów (incumbent), pomocników, czyli adjunktów (curate) i kapelanów (chaplain). Prawo prezentacyi na proboszcza, służy patronowi kościoła. Przedstawiani być mogą tak krajowcy jak i cudzoziemcy, jeżeli są wyświęceni: a posiadanie innego miejsca nie przeszkadza objęciu parafii. Każda parafija stanowi oddzielną i samoistną gminę. Wedle dawnych praw angielskich, duchowni wyjęci byli z pod jurysdykcyi sądów świeckich: lecz statut 7 i 8 Jerzego IV opiewa, że duchowni, w razie dopuszczenia się przestępstw cywilnych, podlegają sądom świeckim. Nie wolno ich jednak aresztować podczas odbywania nabożeństwa. Niewolno jest także duchownym należeć do izby gmin, ani posiadać więcej gruntów jak 80 akrów, a nadto maja wzbronione zajmowanie się handlem lub rzemiosłami. Kościół episkopalny połączonych królestw Anglii i Irlandyi, podzielony jest na cztery prowincyje, zostające pod zwierzchnictwem czterech arcybiskupów, z których dwie, a mianowicie kanterburska i Jork, przypadają na Angliję, a Dublińska i Armagh na Irlandyję. Nadto, do Kościoła Anglikańskiego należy 20 biskupstw w posiadłościach zamorskich i zostają one pod zarządem arcybiskupa kanterburskiego. Prawo kościelne angielskie, uświęcone odwiecznym zwyczajem, stanowi: że każdy parafiijanin, opłacający składkę kościelną, ma prawo głosowania przy wyborach i jest członkiem zebrania gminy (vestry). Z urzędów gminowych wspomnieć tu należy dwa: członków kollegium (churchwarden) i jałmużników (overseer). Pierwsi wybierani bywają w liczbie dwóch na rok jeden. Po złożeniu przysięgi w ręce archidyjakona, członkowie kollegijnm zajmują się zarządem majątku kościelnego; nie mogą jednak własności kościelnej sprzedawać bez zezwolenia zebrania gminy. Obowiązkiem ich nadto jest czuwać nad utrzymaniem zewnętrznego i wewnętrznego porządku w kościele i przestrzegać uczciwości w prowadzeniu się archidyjakona. Na zgromadzeniach zebrania gminy przewodniczy proboszcz. Rachunki parafijalne rewidują wybrani przez gminę na roczném zebraniu, tak zwani audytorowie. Celem ułatwienia budowy kościołów, dozwolone jest w Anglii budowanie przez subskrypcyje, a w takich razach prawo patronatu przez lat 40 pozostaje przy subskrybentach; po upływie zaś tego czasu przechodzi na duchownego parafii, w której kościół został wystawiony. Majątek kościelny stanowią już to grunta, już nieruchomości, już dziesięciny, zapisy, składki i opłaty z ławek. A ponieważ dochody kościołów są różne i istniały przy tychże rozmaite synekury, aby złemu zaradzić, ustanowiono w roku 1835 kommissyję, której zadaniem jest zbadanie stanu rzeczy, zniesienie synekur, a z powstałych ztąd oszczędności, uposażenie biedniejszych parafij. Nie od rzeczy będzie wspomnieć tu o rodzaju nabożeństwa w Kościele Anglikańskim. Nabożeństwo to, czyli sposób odprawiania jego, przepisany jest w agendzie Anglikańskiego Kościoła (The Book of Common prayer) ze wszystkiemi szczegółami, a głównym i najwybitniejszym jego charakterem jest, cytowanie miejsc Pisma świętego, równie jak i rozpisany na cały rok porządek odczytywania pojedynczych rozdziałów Biblii Starego i Nowego Testamentu. Oprócz nabożeństwa niedzielnego, odbywają się codziennie nabożeństwa poranne i wieczorne. Podczas pierwszego, duchowny, po odczytaniu z agendy różnych miejsc z Pisma ś., wzywa parafiijan do złożenia wyznania grzechów, a cała gmina klęcząc powtarza tako-