Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/955

Ta strona została przepisana.

zmieniły, w takim razie znalezionoby nietylko ich szczątki, lecz także zwaliska ich mieszkań, ułamki naczyń, broni, sprzętów i t. p.; powszechnie więc zgadzają się na to, że człowiek istnieje niewięcej jak od sześciu tysięcy lat, o czém i Pismo ś. naucza.

Antejustynijańskie prawa, w ogóle każde prawo, istniejące w Rzymie pod prawodawstwem cesarza Justynijana (ob.); po szczególe zaś nazywamy tak zachowane z owej epoki źródła prawne, a mianowicie pisma Gajusa, Paulusa, Ulpijana, Collatio legum mosaicarum et romanarum, Consultatio veteris jurisconsulti, oraz inne prace prywatne prawników rzymskich. Zbiory praw antejustynijańskich wydali prawnicy niemieccy Schulting (Jurisprudentia antejustinianea, Halle, 1737) i Hugo (Jus civile antejustinianeum, Berlin 1815).

Antemijusz z Tralles (Anthemius), urodzony w szóstym wieku ery chrześc., wsławił się stosowaniem matematyki do budownictwa mechaniki i optyki. Chociaż młody wybrany został przez cesarza Justynijana do kierowania razem z Izydorem budową bazyliki świętej Zofii; po śmierci tego sławnego budowniczego ukończył sam to arcydzieło sztuki budowniczej. Antemijuszowi przypisują wynalezienie kopuł; z prac jego nad mechaniką i optyką doszło do nas tylko kilka fragmentów dzieła jego: Peri paradoxon mechanematon, o machinach paradoxalnych. Znajduje się tutaj rozwiązanie kilku zagadnień optyki, a pomiędzy innemi rzeczami godnemi uwagi, o zwierciadłach do palenia okrętów przeznaczonych, co przypisują Archimedesowi, który miał spalić takim sposobem okręty rzymskie. Polegając na świadectwie spółczesnych Antemijuszowi historyków, miał on wykonać rodzaj machiny piekielnej, a sądząc po jej działaniu, zdawałoby się, iż proch strzelniczy jemu już był znany. Ci historycy świadczą, że An-temijusz mając urazę do retora Zenona, w pobliżu mieszkania ustawił machinę, która wydała skutek podobny do trzęsienia ziemi, dodają jeszcze, że Zenon widział błyskawice i słyszał huk, a dom jego w podstawach swoich został zachwiany, co zmusiło go do ucieczki. — Inny Antemijusz został obwołany cesarzem Zachodnim, umarł r. 472 po ośmioletniem panowaniu.

Antenat, Antonaty, z łacińskiego, przodek, poprzednik plemienny. W tem znaczeniu wyraz ten i dziś przez pisarzy polskich używany.

Antenna, u starożytnych Rzymian drąg żaglowy na szczycie masztu. — Antenna, oznacza także belkę poprzeczną krzyża. — Antenna u owadów, tyle znaczy co macki.

Antenor, szlachetny Trojańczyk, jest u Homera rozsądnym i do zgody nakłaniającym starcem. Podejmował u siebie Ulissesa i Menelausa, gdy ci szli w poselstwie do Troji, dla odebrania Heleny: towarzyszył Pryjamowi do obozu greckiego, by pośredniczyć w spotkaniu Parysa z Menelausem, i projektował, choć bezskutecznie, wydanie Heleny po pojedynku Ajaxa z Hektorem. Późniejsza baśń wniosła z tego, że Antenor był przyjacielem Greków, a zdrajcą własnej ojczyzny; miał on Grekom dostarczyć potrzebne im palladium, latarnią z muru dać znak do szturmu, a nawet otworzyć sławnego konia. Dom jego oszczędzono przy rabunku, samego zaś puszczono wolno wraz z Eneaszem. Równie, jak ten ostatni, w odległe strony powędrował i wraz z synami udał się do Tracyi, ztamtąd z Renetami (Wenetami) do Italii, gdzie założyć miał prowincyje henecką nad Adryjatykiem, z miastem Patavium (Padua).

Antepedijum albo Antependijum, wyraz łaciński, oznacza pokrycie dolne u ołtarza, zasłonę, która część dolną ołtarza okrywa. Wyrabiano dawniej te zasłony z materyi jedwabnej, a na nich wyszywano obrazy wzięte z historyi świętej.

Antequera, starożytna Antiquaria, miasto Wyższej Andaluzyi, w prowincyi