ciela Audjusa, Audjanami, Audeanami i Odjanami. Audjus, Syryjczyk, rodem z Mezopotamii, zostawał czas długi w wielkiem poważaniu z powodu nadzwyczajnej surowości obyczajów. Lecz gdy później chciał zaprowadzić poprawę obyczajów duchowieństwa i wystąpił z surową naganą przeciw księżom i biskupom, oddanym po większej części zmysłowości i chciwości, zrobił sobie wielu nieprzyjaciół, i omal z ich ręki niepostradał życia, co było powodem że się odłączył ze swemi stronnikami od Kościoła, i został nieprawym sposobem wyświęcony na biskupa. Okoliczność ta, jak równie błędna nauka, której się trzymał, spowodowały prawowiernych biskupów, że skłonili cesarza do wygnania go do Scytyi. Wygnany Audjus rozszerzał chrześcijaństwo pomiędzy Gotami; zakładał klasztory, naznaczał biskupów i t. d.; umarł przed rokiem 372. Głównym błędem Audjusa i jego zwolenników był antropomorfizm, we właściwem i ścisłém znaczeniu, to jest: przeniesienie cielesnej i duchowej indywidualności człowieka na Boga. Zasadzając się na niektórych wyrażeniach Pisma Świętego, gdzie powiedziano przenośnie, że Bóg ma oczy, uszy, ręce i t. d., wnosili oni że Bóg ma ciało i członki podobne do ludzkich. Obchodzili także równie jak Kwartodecymowie, według zwyczaju dawnych gmin azjatyckich, Wielkanoc jednocześnie z Żydami, co było przeciw ustawom soboru Nicejskiego 325 r. Prześladowanie chrześcijan pod Atanarykiem w r. 372, dotknęło i ich również, tak, że w niewielkiej tylko liczbie pozostali w okolicach Chalcydy i Damaszku; prześladowani przez cesarzów Teodozyjusza Młodszego i Walentynijana III, zniknęli całkiem w końcu V stulecia.
Antropomorfizm (po grecku: uczłowieczenie), wyobrażenie istot nieludzkich pod postacią ludzką, np. anioła pod postacią dziecięcia i t. d. Antropomorfizm w dogmatyce teologicznej i w filozolii oznacza pojęcie o Bogu, zadające mu postać, organa i czynności ciała ludzkiego. Jeżeli temu pojęciu towarzyszy przeświadczenie, że ono jest nieprawdziwem i że Bóg w istocie swojej jest bezcielesnym, wówczas antropomorfizm taki jest symbolicznym czyli formalnym, i służy jedynie na żywe uobecnienie istnienia i działalności Boga, któregoby pojęcia abstrakcyjne tak dokładnie określić nie zdołały. Godnym nagany za to jest Antropomorfizm dogmatyczny czyli materyjalny, przypisujący Bogu istotnie postać i przymioty ciała ludzkiego (ob. Antropomorfici i Antropopatyzm).
Antroponomija, nauka o prawidłach ukształcenia i istnienia ludzkiego, równie pod względem umysłowym, jak fizycznym, poniekąd historyją naturalna człowieka.
Antropopatyzm, przypisywanie uczuć, skłonności i namiętności ludzkich istotom nieludzkim, wyższym lub niższym, np. zwierzętom w bajkach Ezopa. W dogmatyce i w filozolii antropopatyzm znaczy wyobrażenie nadające uczucia i namiętności ludzkie Bogu. Jeżeli temu pojęciu towarzyszy przeświadczenie, że tak nie jest, i że Bóg ludzkim affektom nie ulega, wówczas taki antropopatyzm jest symbolicznym; w razie przeciwnym nazywa się dogmatycznym. W nich pierwszy tylko pogodzić można z należytą ideą o Bogu, jakoż dostateczne już dla niego usprawiedliwienie widzimy w niezbędnej niemal, wewnętrznej potrzebie, naocznego i żywego przedstawiania idei Boga i stosunku Jego do nas, co oczywiście prowadzi za sobą konieczność wyłączenia odeń uczuć i namiętności niegodnych, jakie jedynie przypisywać może Bogu antropopatyzm dogmatyczny. W dobrem znaczeniu tedy, bez antropopatyzmu obejść się nie może najbardziej duchowy czciciel Najwyższej Istoty; należy tylko pamiętać, że przymioty Boskie stopniem i jakością wcale odmienne są od ludzkich (ob. Antropomorfizm).
Antularz, Antualarz, koronki niciane: służące do ubrania czepców, przy-
