kraterowe Albano i Nemi, Wezuwijusz, Solfatara i t. d. Łańcuch główny przedstawia w ogólności widok opustoszały i martwy. Nagie, poszarpane i pokryte urwiskami stoki jego, zdają się jakby spalone od słońca południowego; Abruzzy tylko i góry marmurowe Karrary i Seravezzy przypominają wspaniałą przyrodę alpejską. Wszelako w miejscach, gdzie nie brak wody, zdarzają się bujne pastwiska i lasy, a pochyłości nieopodal morza, pokryte są nawet silną i odrębną roślinnością południową. Olbrzymie agawy, zdziczałe figi indyjskie, krzewy mirtowe, gaiki pomarańczowe i nad strumykami zarośla z oleandrów, dają mieszkańcowi północy, wyobrażenie natury zwrotnikowej. Aż do 1,200 stóp, a wyżej jeszcze w części południowej, rosną drzewa wawrzynowe, jeżówki włoskie i pinie; do 3,000 stóp utrzymują się różne gatunki zboża, kasztany i dęby; dalej jeszcze ustaje zwykle od razu wegetacyja, lub ogranicza się na jodłach i bukach. Granicy wieczystych śniegów nie dosięgają najwyższe nawet szczyty; wierzchołki jednak Abruzzów bywają niemi pokryte od Października aż do końca Maja, i nieraz lodowate swe tchnienie tak nagle w cieplejsze zsyłają doliny, że temperatura w kilka godzin spada o 6—8° Réaumura i po łagodnym dniu wiosennym następuje wieczór grudniowy.
Apenrade, miasto z wybornym portem i bardzo handlowne, w północnej części księztwa Szlezwickiego, w bardzo pięknem położeniu, nad morzem Baltyckiém, mieszkańców liczy do 5,000. Po raz pierwszy kronikarze wspominają o tém mieście pod r. 1148, gdy je zburzyć mieli Słowianie; jakoż w ogóle dotykały je zbliska wszystkie mniejsze i większe wojny północy, mianowicie zaś ucierpiało w czasie wojny 1848 i 1849 r., nawet w d. 5 Kwietnia 1849 r. przez kilka godzin bombardowały je okręty duńskie. Po ustanowieniu linii demarkacyjnej, od Sierpnia tegoż roku do Lipca r. 1850, zajmowali Apenrade Szwedzi i Norwegczycy.
Apepsyja (z greckiego: a nie, pepsis trawienie) niestrawność, niezdolność trawienia pokarmów, ob. Dyspepsyja.
Apertura, otwór naturalny, otwór w ciele zwierzęcém, np. apertura pelvis otwór miednicy, apertura canalis carotidis otwór kanału tętnicy mózgowej i t. p. Nazwanie apertura, daje się także u nas sztucznym otworom, na powierzchni ciała ropę wydzielającym, są to raczej sztuczne źródełka (fonticuli); na ten cel przerzyna się skóra aż do krwi bisturem, a w otwór zrobiony wkłada się ziarnko grochu, pomoczone w oliwie lub posmarowane maścią gnojącą. Czasem i bez przecinania skóry, przykłada się prosta maść drażniąca na powierzchnia z euforbii, much hiszpańskich albo i z kory wilczego łyka, w celu zrządzenia sztucznego drażnienia. Najstosowniejsze miejsce do otwierania apertur jest wyższa część ramienia albo też i wewnętrzna powierzchnia uda pod kolanem, lubo i inne części ciała nie wyjmują się od tego. Dr. J. K.
Apetalae (z greckiego a bez, petalon płatek korony) bezkoronowe. (ob.)
Apetyt (od appetere żądać) jest uczuciem wewnętrzném, wzywającem do zaspokojenia niektórych potrzeb organizmu, jak popędu płciowego i wzięcia pokarmu, w razie ostatnim, jeżeli potrzeba ta do wysokiego doszła stopnia, uczucie tego stanu zowiemy głodem. Apetyt i głód uczucia jednoznaczne, różnią się jednak nietylko stopniem napięcia, ale i tem, że głód jako potrzeba nagląca, nie może bydź stucznie wzbudzony jak i zarówno każdym pokarmem, byle nie takim, do którego jest wrodzona odraza zaspakaja się, gdy przeciwnie apetyt możemy sztucznie wywoływać, a nadto nie zarówno do wszystkich pokarmów, ale szczegółowo do tego lub owego pokarmu objawia się. Mamy wyrażenia w języku naszym: mieć apetyt, jeść z apetytem lub stracić apetyt, albo mieć fałszywy
