apetyt, to jest do jadła, lub oskomę do jakowego przedmioty. Życzenie dobrego apetytu ażeby jadło smakowicie i zdrowo spożytem zostało. Mieć apetyt na kogo, to jest: ostrzyć zęby, pogróżka, czy w chęci obicia, czy też dania surowego napomnienia, lub zrobienia wymówki. Ztąd wyrazy: apetyczny, apetytny, rzecz lub przedmiot wzbudzające żądzę, oskomę.
Aph... Wyrazy zaczynające się od Aph, a nie pomieszczone poniżej, ob. pod Af...
Aphrodisiaca (z greckiego: aphrodite Wenus). Lekarstwa mające własność wzbudzania popędu płciowego. Za takie uważane są zwykle leki wzbudzające, drażniące, których skutek ostateczny, zwykle jest szkodliwy dla zdrowia. Za najdzielniejsze tego rodzaju leki, uważane są kantarydy i fosfor i właśnie też one są najszkodliwszemi, gdy w tym celu są używane. Xaw. R.
Aphthartodoceci. Sekta monofizytów (ob.) rozszczepiła się na kilka gałęzi, z których w VI wieku, głównemi byli Seweryjanie i Julijaniści. Sewer patryjarcha antyjocheński, monofizyta, i Julijan, biskup Halikaruassu, który znalazł przytułek w Alexandryi, za cesarza Justyna, r. 518, nie mogli zgodzić się na rozwiązanie kwestyi zadanej przez jakiegoś mnicha, r. 519: „Czy ciało Jezusa Chrystusa było skazitelnem czy nieskazitelnem?” Sewer i jego zwolennicy utrzymywali skazitelność, i ztąd nazwano ich phthartolatrai albo corrupticolae, stronnikami skazitelności. Julijan przeciwnie mniemał, że takie zdanie prowadzi do czynienia różnicy między Słowem wcielonem a Słowem Boskiém, między człowiekiem Jezusem a Chrystusem Bogiem, a zatem przypuszcza dwojaką naturę w Jezusie Chrystusie, oświadczył się przeto za nieskazitelnością, i z tego powodu Julijanistów zwano aphthartodocetami albo fantazyjastami. Po śmierci alexandryjskiego partryjarchy monolizytów, który wziął stronę Sewera, każda z dwóch sekt wybrała sobie biskupa: Seweryjanie Teodozyjusza, Julijaniści Gajanusa, zkąd znowu nazwisko Teodozyjanów i Gajanitów. Spór ten rozszerzył się z Egiptu do Syryi, do Azyi Mniejszej, Konstantynopola i Persyi. Stronnictwo Aphthartodocetów bardziej się wzmogło, albowiem główny doktór monofizytów Xenajas albo Filoxen, twierdził wraz z Julijanem, że Chrystus nie ulegał ani cierpieniom, ani innym potrzebom ciała, że znosił je dobrowolnie dla naszego zbawienia. Cesarz Justynijan wydał roku 563 edykt przyjazny Aphthartodocetom, a skazujący na wygnanie ich przeciwników. Patryjarcha konstantynopolitański Eutychijusz, musiał pójśdź na wygnanie, z wielu innymi biskupami; większa ich liczba uległaby temuż losowi, gdyby Justynijan nie umarł r. 565. Jego następca Justyn II, odwołał edykt. L. R.
Aphthonius, sławny retor grecki, żył pod koniec III i na początku IV wieku po J. Chr., autor dzieła podręcznego do nauki wymowy, p. t.: Progymnasmata (najlepsze wydanie Petzholdt’a; Lipsk, 1839), które jednak, jak się zdaje, jest tylko pomnożoną edycyją podobnej pracy Hermogenesa. — Chria Aphthoniana, nazwano od tego pisarza każdą rozprawę, w której podług pewnej formy i podziału; przeprowadzoną zostaje jakakolwiek sentencyja, zkąd w dawniejszych urządzeniach szkolnych, tem mianem oznaczano ćwiczenia uczniów, mianowicie łacińskie.
Apianus (Piotr), właściwie Bienewitz albo Bennewitz, ur. 1503 roku w Saxonii, od 1523 r. professor matematyki w Ingolstacie, gdzie umarł 1552 r. Jako astronom był bardzo poważany przez Cesarza Karola V, od którego prócz wielu względów doznanych, został wyniesiony do stanu szlacheckiego. Zasługuje na pamięć jako mąż pełen talentu, doskonały mechanik i biegły astronom-obserwator. Zostawił dzieła: Cosmographia, Landshut, 1524; Astronomia
