ważniejszą Apokaliptyczną liczbą jest 666; liczba ta, podług powszechnego zdania, znamionuje Antychrysta. Grecy liczbowali zgłoskami, przeto chcąc się zagadkowo podpisać, zliczali ilość liczbową zgłosek swego imienia i podpisywali się summą czyli iloczynem. W ten sam sposób i Jan święty oznacza nazwę najznamienitszego wroga religii Chrystusowej. X. V. S.
Apokaliptyczni rycerze. Augustyn Gabrino, z Brescia, był założycielem, przy końcu XVII wieku, towarzystwa fanatyków zowiących się Rycerzami Apokaliptycznemi, a sam mianował się książęciem liczby siedmiorakiej i monarchą Trójcy przenajświętszej. Bronić mieli Kościoła katolickiego przeciw Antychrystowi, którego przyjścia wkrótce spodziewali się. Większą ich część składali rzemieślnicy, i przy robocie nawet nosili miecz u boku. W niedzielę kwietnia r. 1694 Gabrino będąc w kościele, gdy zaśpiewano antyfonę: „Któż jest on król chwały?“ rzucił się z dobytym mieczem pomiędzy duchowieństwo i wielkim głosem zawołał: „Jam jest on król chwały.“ Osadzono go w domu obłąkanych, uwięziono później około 30 rycerzy apokaliptycznych, reszta zaś rozproszyła się.
Apokatastazys, przywrócenie pierwotnego stanu rzeczy; w Astronomii powrót gwiazdy w toż samo miejsce obiegu, — w Medycynie przywrócenie stanu normalnego i naturalnego, — w Chirurgii nastawienie złamanych kości, — w Historyi odrodzenie państwa żydowskiego po niewoli babilońskiej, — w Filozofii powrót do stanu spokoju i swobody od bezustannych działań obcej siły, — w Teologii (Apokatastasis Panton) przywrócenie stanu niewinności i młodości rodu ludzkiego, jaki istniał przed upadkiem pierwszego człowieka, najzupełniejsza restitutio in integrum, po której ustaną nawet kary piekielne, a sam szatan nawróci się i zostanie ułaskawionym. Naukę tę propagował szczególnie Orygenes, opierając się na licznych napomknieniach Nowego Testamentu, jak np. Ewangelia ś. Mateusza XIX, 28; Dzieje Apostolskie III, 21; List do Rzymian VIII, 19; Apokalipsa ś. Jana 21 i mnóstwo innych. — Nazywają rozprawami albo sporami apokastycznemi, prowadzone w początkach XVIII wieku, przeciw Janowi Wilhelmowi Petersen, z powodu jego mniemań religijnych, że wszystko wraca do swego stanu pierwotnego, w pewnej epoce, i że grzesznik, modlitwami i pokutą, może być wybawionym od mąk piekielnych. Petersen nazywał „zwrotem wszech rzeczy“ systemat apokatastazy, który zresztą jest nierównie dawniejszy, gdyż znajdujemy go w nauce Chilijastów i Millenaryjuszów (ob.). Filozofowie greccy oznaczali słowami antyperystazys i apokatastazys ruch powszechny natury i działanie sił utrzymujących w niej porządek, zgodę i jedność.
Apokopa, tak się nazywa w grammatyce odrzucenie przy końcu wyrazu litery, niekiedy nawet i całej zgłoski, jak np.: zabit zamiast zabity, — August zamiast Augustus.
Apokryf. Wyraz grecki, oznaczający po polsku pismo podrobione, fałszywe. W Teologii używany jest ten wyraz, gdy mowa jest o niektórych Ewangelijach, lub innych księgach, które tu i ówdzie po kościołach podawane były za prawdziwe, a po ściślejszem badaniu uznane zostały za błędne i podrobione. Jak np. Ewangelija dzieciństwa Jezusowego i inne. — Wiadomość obszerniejsza o Apokryfach znajduje się pod wyrazem Księgi Apokryficzne. X. V. S.
Apokryzyjaryjusz, najwyższy duchowny na dworze królów frankońskich, zarazem wielki referendarz i kanclerz nadworny, mniej więcej to samo, co dzisiejsze urzędy ministrów spraw wewnętrznych i wyznań. W późniejszych czasach
