to najrzadsza ze wszystkich ksiąg Pisma świętego, tłómaczonych przez Skorynę i drukowanych po większej części w Pradze czeskiej, oraz w Wilnie. Drugie wydanie „Apostoła“ wydrukował we Lwowie r. 1574 Iwan Fedorowicz, rodem z Moskwy. Później r. 1591 wydali tę księgę w Wilnie bracia Mamoniczowie. L. R.
Apostołów rozesłanie, Apostolorum dispersio. Uroczystość obchodzona dnia 15 Lipca, na pamiątkę rozejścia się apostołów, celem opowiadania Ewangelii. Według podania, apostołowie, po śmierci Zbawiciela, z wyraźnego rozkazu jego, mieszkali w Judei, albowiem chciał, żeby we dwanaście lat po jego zgonie, wszyscy byli jego świadkami w Jeruzalem (sitis mihi testes in Jerusalem). Pomimo więc, że poprzednio rozłączeni są dla opowiadania Ewangelii w Judei, wszakże dopiero w trzynastym roku po śmierci Jezusa Chrystusa, wszyscy apostołowie opuścili Jeruzalem i rozeszli się w różne strony: jeden tylko Jakób Alfeuszów pozostał w tem mieście. W liturgii na uroczystość Rozesłania Apostołów wyraźnie jest wymienione opowiadanie przez nich Ewangelii między narodami, praedicatio Evangelii inter gentes. L. R.
Apostoł (Daniel), jeden z najznakomitszych mężów Małorossyi, syn Pawła Apostoła, pułkownika Mirgorodzkiego, urodził się 1658 roku. Od młodości poświęcony zawodowi wojskowemu, chlubny miał udział w wyprawach ziomków swoich przeciwko Turkom i Tatarom krymskim. W nich nietylko walecznością ale i zdolnościami tak dalece się odznaczył, że po śmierci ojca, mając lat 22, wybrany został pułkownikiem Mirgorodzkim. W dziesięć lat później, po złożeniu z hetmaństwa Samojłowicza, sprawca jego upadku słynny Mazepa, prześladując nietylko rodzinę swego poprzednika, ale i wszystkich jego stronników, w liczbie ofiar które wybrał, które wyzuto z urzędów, i jako podejrzane wysłano do Moskwy, był i Apostoł. Powszechna wszelako miłość Małorossyjan dla niego, i głośne jego zasługi, były powodem, iż w krótkim czasie otrzymał wolność i dawne dostojeństwo. Za powrotem do kraju był uczestnikiem wypraw przeciw Turkom i Talarom i odznaczył się znakomicie w latach 1693, 1696 i 1697. Następnie, jako nakaźny hetman, wielce się przykładał do zwycięztw wojsk rossyjskich nad Szwedami. W 1703 znajdował się w korpusie rossyjskim posiłkowym, wysłanym do Polski pod wodzą księcia Dymitra Golicyna. Tu miał zręczność oddania niejednokrotnych usług Augustowi II, królowi polskiemu, a sprzymierzeńcowi Piotra Wielkiego. Gdy bowiem August II zamierzył niespodziewany napad na Warszawę, zajętą przez Szwedów, Apostoł ze swymi Kozakami, znieśli znaczny oddział nieprzyjaciół, wzięli kilkuset jeńców i zdobyli bagaże ministra Szwedzkiego Horna. Wkrótce atoli niedostatek żywności, a zwłaszcza surowe postępowanie z kozakami Patkula, głośnego z późniejszych nieszczęść, który zabrał im konie pod jazdę regularną, i chciał ich zmusić do służby pieszej, znagliły Apostoła, że samowolnie powrócił na Ukrainę. Postępek ten ściągnął nań jawny gniew Mazepy: mimo to w Kwietniu następnego roku 1706, był wysłanym Apostoł do Litwy dla posiłkowania wojsk rossyjskich. Poniósłszy wszakże znaczną klęskę pod Kłeckiem, spiesznie na Ukrainę wrócił. Później wplątany był w sprawę o zarzuty Mazepie czynione, jakoby ten chciał przejść na stronę Karola XII, gdy zaś to rzeczywiście nastąpiło, Apostoł opuścił Mazepę i uznał władzę nowego hetmana Skoropackiego. W kilkanaście lat później, po śmierci tego hetmana została deputacyja Małorossyjan z prośbą o przywrócenie im swobód zniesionych przez Piotra Wielkiego. Śmiałe słowa Połobutka, który stał na ich czele, rozgniewały monarchę. Wszystkich członków deputacyi osadzono w więzieniu, a starszyznę okutą w kajdany zamknięto w twierdzy: w liczbie tych ostatnich był Apostoł. Wstąpiwszy na tron Katarzy-
