matiam, ten nie mógł iść do sądu. Mimo to, contemptus, nie każde sądy uznawały, i przeciw zaocznym wyrokom przyjmowały appellacyję. — Res minima, gdy przedmiot sprawy był bardzo mały. Za króla Sobieskiego, od sądów gdańskich, wolno się było odwoływać do assesoryi, tylko wtedy, gdy sprawa przenosiła 1000 zł. ówczesnych, a od sądów innego miasta, gdy przenosiła 100 zł. W Litwie w sądach szlacheckich, mogła iść appellacyja dopiero od 500 zł. — Clausula quae removet, pod tém wyrażeniem rozumiano to, gdy prawa przepisywały wyraźnie, że taka a taka sprawa kończyć się ma zupełnie w tym lub owym sądzie. — Res, quae notorie constat to jest: kiedy chcący appellować, nie umiał sam przytoczyć żadnego powodu do appellacyi. Gdy kto pożyczył pieniędzy, przyrzekł oddać w dniu oznaczonym, nieuiścił się i tego wszystkiego niezapierał, był oczywiście bez najmniejszego powodu. — Et textus juris clarus, tu rozumiano sprawy o dziesięciny, o wykup zastawu, o tumult na sejmikach. — Possessio, gdy wypędzony właściciel dóbr, miał wyrok ich zajęcia. — Fatum, znaczyło to samo co dawność, czyli przedawnienie pierwszego wyroku. (Jędrzej Moraczewski Star. Pols.). W. P.
Appelacyjne sądy ob. Instancyja.
Appelacyjny sąd królestwa polskiego. Władza sądowa ustanowiona jednocześnie z wprowadzeniem prawodawstwa francuzkiego do naszego kraju w latach 1808—10 na wzór francuzkich Cours d’appel, później przezwanych Cours Imperiales, Cours Royales. Przetrwała do dziś dnia z rozmaitemi zmianami attrybucyi, które ostatecznie określają Ukaz Najwyższy z d. 26 Marca 1842 r. (T. XXIX Dz. Pr.) i ustawa przechodnia do Kodexu kar głównych i poprawczych z d. 11 Listopada v. s. 1847 r. (T. XV Oz. Pr.). Appelacyjuy sąd królestwa polskiego, składa się z trzydziestu sędziów etatowych, prezesa, vice-prezesa, prokuratora, podprokuratorów (sześciu), pisarza i podpisarzy (sześciu lub dziewięciu). Liczą się także do Appelacyjnego sądu sędziowie tytularni, zwykle zajmujący inne posady, zaszczyceni tym tytułem dla ułatwienia im przejścia do linii sądowej. Archivum, kancellaryja, expedytura, obsadzone są stosowną liczbą urzędników. Posługę sądową pełnią woźni. Z pomiędzy obrońców zaliczają się do sądu appellacyjnego i stają pod jego karnością adwokaci. Wprowadzają naś sprawy adwokaci i Mecenasi. Jeden jest tylko Sąd Appellacyjny w kraju naszym, obręb jego (ressort) rozciąga się na całe królestwo. Sądzi sprawy z odwołania się od Trybunałów Cywilnych i Handlowych, a w materyi karnej od Sądów Kryminalnych. W sprawach cywilnych i handlowych, których przedmiot nie przenosi rs, 600 lub 30 rocznego dochodu, Sąd Appellacyjny wyrokuje ostatecznie, jak również w sprawach tak nazwanych possessoryjnych i wymienionych w art. 3 K. P. S. We wszystkich innych, wyroki Sądu Appellacyjnego ulegają odwołaniu czyli zaskarżeniu do Rządzącego Senatu Warszawskich Departamentów (Departament IX ob. Senat). Bez względu na przedmiot wyroku Sądu Appellacyjuego ulegają odwołaniu do Senatu, gdy idzie o niewłaściwość sądu. W sprawach karnych Sąd Appellacyjny wyrokuje ostatecznie tam, gdzie w I-ej instancyi rozpoznawał Sąd Poprawczy lub władnym był rozpoznawać w myśl art. 23 i 24 ustawy przechodniej z roku 1847. W innych sprawach wyrokuje Sąd Appellacyjny w II-ej instancyi z wolném odwołaniem się dla stron lub prokuratora do Rządzącego Senatu Warszawskich Departamontów (X Depart.). Wreszcie stanowi Sąd Appellacyjny instancyja w sprawach karności urzędników sądowyc czyli dyscyplinarnych, oraz instancyją ostateczną w przedmiocie tymczasowego przyaresztowania osób o przestępstwa obwinionych. Corocznie Komissyja Rządowa Spra-
