Strona:PL Eustachy Iwanowski-Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863.djvu/194

wolnością się rozwija. Nigdzie ile w Turcyi nie widziemy tyle szkół chrześcijańskich niższych i wyższych, tyle seminaryów, zgromadzeń zakonnych, stowarzyszeń miłosierdzia, szpitalów, któremi rządzą zakonnicy bezpośrednio. Kościół Boży rozrasta się, kwitnie, dojrzewa, jakby aniołowie stróże go strzegli. Chociaż Islam znacznie został reformami podkopany, zachowała się w nim jednak bojaźń boża, nie przyszedł do ostatecznej pogańskiej bezbożności, przeto drugich wiarę i pobożność szanuje. Kościołowi katolickiemu pozwala działać bez przeszkody, Islam błędny, daleki od prawdy, jakby łańcuchem wiąże umysły wyznawców swoich, ale nie pozwala im wpadać w zuchwałość, w pychę i w to zniszczenie siebie samych, do czego dziś ostatecznie doszły umysły ludzkie, wyzuwszy się zupełnie z wszelkiej wiary. Turcya jest schronieniem prześladowanych i miejscem bezpiecznem, w którem istnieje chwała Boża. Turcya z Rosyą mają stosunki, wpływy sobie najzupełniej przeciwne. Rosya jest opiekunką wschodnich Słowian, Serbów, Czarnogórów, Bułgarów, jest z niemi jednego wyznania, ma jednak niemal i tęż samą organizacyą polityczną, straszną dla katolickigo Kościoła, dla Polski. Tureya przeciwnie wstrętną jest dla państw słowiańskich wschodniego wyznania, bardzo użyteczną i dziś niemal konieczną dla Kościoła katolickiego, dla cywilizacyi zachodniej, dla niezależności Polski.
 Jak się walka, która się na Wschodzie gotuje wyjawi? jakie będą jej skutki? czy odzyskają ludy słowiańskie swą niepodległość, czy Polska swą niezależność, Kościół katolicki i cywilizacya zachodnia tryumf? Ufać i wierzyć należy, że sp rawiedliwość zwycięży. Jeśli ludy od lat tylu ujarzmione i nienawidzące Turcyi ocalone zostaną, czego pragną, do czego dążą i Polska również się uratuje. Bóg zostanie uwielbionym! jak nauczał Chrystus Pan w duchu, to jest w zwyciężeniu dziś panującego niedowiarstwa, bezbożności, cielesności pogańskiej i siły gniotącej prawa, i w prawdzie; to jest w katolickim Kościele, który jeden tylko arka jest prawdy.