Strona:PL Eustachy Iwanowski-Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863.djvu/222

bie nawet nie wiedzących, upewniły chrześcijan, że to a nie inne miasto, jak wnioskowali uczeni, jest Emmausem, w którym Chrystus Pan spotkał uczniów, i że Sanctuarium się w niem zachowało. Do zagubienia tej świętėj pamiątki najwięcej się przyłożyły utarczki ze sobą plemion, które nie dozwalały nawet zbliżyć się do tych miejsc. Dopiero kraj uspokoił Ibrahim basza. Krwawy fanatyzm mahometański niejednokrotnie wybuchał, tępił chrześcijan ogniem i mieczem, szczególnie w miejscach, do których rząd nie sięgał, na oku swem nie miał. Gdy się rozwinęły wojny domowe, wtedy swobodnie, bezpiecznie się wylewał, wszelkie ustawało prawo, Emmaus dla chrześcijan był niebezpiecznym i strasznym.
 Nau, jezuita, w roku 1714 pisze o Emmaus: „Vous ne voyez partout qu’une confusion de pierres renversées les unes sur les autres, excepté au bout de ces ruines qu’on trouve une longue salle voûtée, où il y a quelques pressoirs à faire l’huile.“ Kanonik J. Doubdan opisuje jej długość, szerokość, wysokość. Odkryta sala ta ma tęż samą wysokość, szerokość, długość, jest sklepiona i tłocznię znaleziono do wyciskania oleju. Po oczyszczenia tych sal z ziemi, z kamieni, znaleziono sarkofagi, grobowce, które bardziej jeszcze udowodniły, że jest znalezionem Sanctuarium, które tak czcili pierwsi chrześcijanie. Na sarkofagu jest krzyż łaciński rzeźbiony, sculpté en relief. W tym domu był zabitym przez żydów Kleofas. Pisze o tem Martyrologium rzymskie, że we własnym domu po uczcie był zamordowanym i w swoim domu pogrzebany. „Septimo calendas octobris in castello Emmaus, natalis beati Cleophae Christi discipuli, quem tradunt in eadem domo, in qua mensam Domino poraverat, pro confessione illius a Judaeis occisum et gloriosa memoria sepultum.“
 Utrzymują niektórzy, że grobowiec ten jest z czasów krzyżackich, kilka monet z tej epoki, z których jedna ma pięć krzyżów, tam znaleźli. Gdy Sanctuarium w r. 1852 odkrytem zostało, rozpoczęły się pielgrzymki w tygodniu Wiel-