Strona:PL Eustachy Iwanowski-Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863.djvu/259

rów i wielu eksternów. Prospekta i egzamina publiczne, ogłaszane w gazetach, dają wyobrażenie o kolegijum, o edukacyi publicznéj w Alepie, które księżom Franciszkanom zaszczyt przynoszą. Ludzie możniejsi z Alepu oddają tam synów, i wielu Greków z Antyochii i z okolic. Uczą języków francuskiego, włoskiego, w którym uczniowie tak są biegli, że podziwiają cudzoziemców; arabskiego, tureckiego, geografii, historyi, matematyki, i dają gruntowną instrukcyę katolicką. Stan kwitnący religii katolickiéj, jéj codzienny wzrost i rozwój cywilizacyi w Alepie, daje wielką nadzieję, pociesza po tak silnym upadku. O dawnym i już przeszłym tryumfie religii chrześciańskiéj wschodniego obrządku świadczą ruiny wspaniałe klasztoru, budowanego z wielkich brył kamieni, lamanych z gór i kładzionych bez wapna. Arabi zowią Deir-el-banat, a Turcy klasztorem Panieńskim.
 Miasto Dana z ulicami, sklepami pustémi i z ruinami klasztoru, jest obok kolumny św. Szymona Stylity, którą pielgrzymi zwiedzają jako sanctuaryum, Turcy kolumną nieśmiertelną mianują. Tu była wspaniała bazylika, klasztor pod tytułem św. Szymona. Dziś, prócz ruin dotąd jeszcze wspaniałych i znaczących, nic nié ma. U stóp góry, na któréj te majestatyczne widzimy ruiny, jest drugie miasto puste, z ruinami domów i dwudziestu kościołów.
 Ojcowie Franciszkanie, wydoskonaleni w języku arabskim, mają drukarnię, w któréj wiele dzieł użytecznych, przełożonych po arabsku wydali, i arabskich po francusku. Wiele dzieł znakomitych religijnych, historycznych, europejskich, w przekładzie do druku przez księży Franciszkanów przygotowanych, dla kosztów nakładu w rękopismach się znajdowały w bibliotece w Damaszku; w czasie rzezi spłonęły. Księża Franciszkanie obeznali Europę z literaturą arabską. Gramatyka O. Agapita jest używaną w kolegijum rzyniskiém de Propaganda Fide. Jest druga gramatyka arabska O. Antoniego Aquili, dykcyonarz i gramatyka hiszpańsko-arabska Ojca Lognes, Al Djou-rou mija, wyłożona dosłownie