Strona:PL Eustachy Iwanowski-Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863.djvu/430

Gdzie kolory ponikły, zblakowały, umiał wymalować w taki sposób, że się doskonale zastosowały nowe roboty do starych zachowanych. Obraz mozajkowy w głównym ołtarzu Przemienienia Pańskiego, jest zrobiony przez prezbitera Teodora, jak świadczy podpis: za czasów Ihumena Longina, prezbitera nie biskupa, w epoce, gdy ihumeni Synajscy biskupami nie byli. Za czasów cesarza Justynijana biskupstwo ustanowiono, około roku 553, i ihumen Synaiski Konstanty na czwartym soborze konstantynopolitańskim podpisał się biskupem. Obraz ten przeto przed 553 rokiem był ukończony. Pod obrazem są zapisane następne daty: 24 roku 14 indykt. Czternasty indykt cesarski nastąpił 24 roku Justynijana panowania, to jest 551 roku ery chrześcijańskiéj. Obraz w wielkim ołtarzu zwykle się robi przy samém ukończeniu kościoła, zatém soborna cerkiew N. Panny na górze Synai ukończoną została roku 552, na dwa lata przed ustanowieniem biskupstwa Synaiskiego, przed czwartym soborem Kostantynopolitańskim.
 Historyk Prokopijusz i patryarcha Aleksandryjski Eutyelijusz, utrzymuje, że cerkiew soborna Synaiska była w VI. wieku za cesarza Justynijana postawioną. „Po obu stronach ołtarza są mozajkowe portrety cesarza Justynijana, jego żony Teodory, zdjęte z współczesnych rysunków; portret Ihumena Synaiskiego Jana Lestwicznika (Лҍствичника), na pamiątkę uszanowania i czeci powszechnéj dla niego“. W roku 551 żył jeszcze Jan Lestwicznik, nie był przełożonym w Synai, mieszkał w dolinie Tolijskiéj. Za jego jednak przełożeństwa budowała się cerkiew.
 „Główny mozajkowy obraz wielkiego ołtarza, mówi Porfiry, dowodzi wysokiego artyzmu i biegłości bizantyńskich mozajkarzy. Doskonale łączyć umieli różnokolorową mozajkę, i z niéj jakby malować obrazy świętych w wklęsłéj głębinie sklepienia, jakby na prostéj ścianie. Cerkiew soborna nosi wszędzie ślady czasów starożytnych; czego nie widać w klasztornych celach, które są widocznie pó-