Strona:PL Eustachy Iwanowski-Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863.djvu/443

gdy w tém zrównać nie mogli Kościołowi zachodniemu, który się tém wyłącznie i z tak wielkim dla zbawienia dusz ludzkich zajął owocem. Natomiast śpiew udoskonalony, szczególnie w dawnych czasach za istnienia chrześcijańskiego cesarstwa, był główną cechą, ozdobą, dyrygowany przez artystów wschodniego rytu. Głos ludzki zastąpił muzykę. Cesarze, patryarchowie, biskupi, metropolici miewali osobnych, wyłącznych, własnych śpiewaków. Śpiew przywiązywał i nęcił do wschodniego obrządku. Zostali ujęci, śpiewem uwiedzeni wschodnio-południowi Słowianie, Rusini. Silnie do obrządku śpiewnego przylgnąwszy, zatruci potém zostali szyzmą i nienawiścią, która zrodziła bratobójczą, morderczą wojnę, trwającą już przez wieki.
 W bibliotece jest wielki rękopism grecki, na bawełnianym papiérze, światu dotąd nieznany; wypisów z niego Porfiry nie zrobił, ale go pomimo największéj trudności wyczytał. Jest-to obszérna korespondencya z XI wieku, z lat 1051 do 1068, w czasie panowania Izaaka Komnena, Konstantego Duki, i Romana Dyogena, w różnych ogólnych i osobistych interesach biskupów greckich, bułgarskich, i patryarchów z cesarzami, cesarzowémi z domu Komnenów, i z znakomitszymi urzędnikami, naczelnikami kraju. W niéj wierny jest obraz wieku, ducha czasu, usposobień indywidualnych, ówczesnéj literatury; wiele prawnych interesów potocznych, drobiazgów, które nadają koloryt epoce, w której pisane były. Ta księga była przedtém własnością Izaaka Mezopotańczyka.
 Wiele téż jest rękopismów pargaminowych z wieku XII, XIII i XIV. Z słowiańskich są tylko bulgarskie i serbskie, z XII wieku przekład Pisma św. Te dwa stare słowiańskie narzecza różnią się z sobą w stylu, w ortografii. Na język bulgarski przetłumaczył z greckiego zakonnik Jan z Ławry ateńskiéj św. Atanazego, a dla Serbów pop Jan z Synai. W rękopiśmie bulgarskim są przetłumaczone cztéry Ewangelije, apostolskie listy, psałtérz, liturgija dzieła Jana