Strona:PL F.S.Dmochowski - Dawne obyczaje i zwyczaje szlachty i ludu wiejskiego.pdf/10

wie przejmowała nowości, ze wszystkich krain do nas napływające.
 Zazwyczaj dzielą mieszkańców Polski na szlachtę i lud. Bacznie wpatrując się w stan społeczeństwa, już w epoce Piastów widzimy wydatne różnice, między możnowładcami i szlachtą mniejszą; lud zaś dzieli się na wiejski i miejski. Miasta tworzą że tak powiem, stan w stanie. Z postępem lat, jedna część szlachty wyradza się na cząstkową: po większéj części skutkiem podziału ról ojcowskich, aż do ostateczności posuniętego: a druga wzrasta w majątek i wciela się w klassę możnowładców. Miasta nasze, pierwotnie polskie: przynajmniéj można przypuścić że takiemi były za Bolesławów naszych, kiedy po kilka tysięcy wojowników dostarczały: zniszczone napadami Krzyżaków, Czechów, Brandeburgczyków, Litwinów i Tatarów, zaludniają się Niemcami i zostają pod osobném prawem, zwaném Magdeburgskiém lub Chełmińskiém. Lecz z przeciągiem lat, już zaczyna w nich przeważać żywioł polski. Potomkowie Niemców zapominają swego języka i pochodzenia, od Zygmunta Augusta, aż do Jana Kazimierza, cieszą się pomyślnym bytem i tylko skłonność do przyjęcia nauki Lutra i Kalwina, wskazuje dawne pochodzenie ich mieszkańców.
 Z upadkiem oświaty w kraju, po najazdach Szwedów i Tatarów, po zupełném rozprężeniu rządu, a przewadze możnowładców, którzy ciemnéj i krzykliwéj szlachty używali za swoje narzędzie, nastaje powszechna zmiana w obyczajach, zwyczajach i w bycie mieszkańców. Pijaństwo i pieniactwo szerzy się między szlachtą; lud wiejski wpada w co-