Strona:PL Gąsiorowski Wacław - Królobójcy.djvu/034

aby spostrzec, iż chcąc królobójstwo w ramy ująć, należy bodaj całe dzieje cywilizacji przejść, wszystkie ognie, w których przeobrażał się umysł ludzki przebyć i, co kroku, rozpraszać się w lesie szczegółów. Toć dzieje jednego spisku, jednego zamachu bywają dorobkiem całych stuleci! Wszak by wniknąć w burzę, szalejącą w piersi Brutusa, nie starczy ani Plutarch, ani listy Cicerona, ani Lamartin, ani twórczość Szekspira. Klasyczny spisek na Cezara, spisek na tego, którego senat rzymski obdarzył tytułem „boga niezwyciężonego“, spisek na tego, który miał przed sobą jednego tylko, mogącego się z nim równać, Aleksandra Macedońskiego, spisek, prowadzony i kierowany ręką przyjaciela Cezarowego, człowieka prawego, uczciwego, zaiste, może sam nielada dzieło wypełnić.
 Wyłuskanie zaś z dziejów samych imion ofiar i zabójców, byłoby drugą ostatecznością. Cóżby, naprzykład, powiedzieć mogła taka litania osób:
 Brutus zabił Cezara, Bootha zabił Lincolna, Henryka Walezyusza zabił Clément, Ibrahima zabili janczarzy, Sennacheryba synowie, Piotra III żona, Henryk VIII zabił dwie żony, Humberta zabił Breshi, Garfielda Guiteau, Karola III, księcia Parmy, mściciel, Luccheni zabił Elżbietę, Elżbieta zabiła Marję Stuart, Marja Stuart zabiła Henryka Stuarta, księcia Berry zabił Louvel, Aleksandra II nihiliści, Gustawa III Anckaström, Henryka IV jezuici, księcia Napoleona Zulusi, Mac Kinleja Czołgosz; Nassr-Edina fanatyk, Pawła I zabił syn, Aleksieja Piotrowicza ojciec, Kaligulę Kasjusz z Korneliuszem, Obrenowicza Karadżordżewicz...
 A gdyby litanię taką zaopatrzeć szczegółami. Gdyby wskazać rodzaj narzędzia, użytego do zabójstwa, określić miejsce spełnienia mordu, uwydatnić całą jego