Strona:PL Gąsiorowski Wacław - Królobójcy.djvu/125

temkin lub Orłow strawić musieli lata. Taki Platon Zubow wszak w drugim roku udawania sentymentów dla zwiędłej staruszki przeszedł wszystkie stopnie zaszczytów, dzielące pospolitego kapitana od generała gwardji kirasjerów, obwieszonego orderami dygnitarza, milionera i księcia dziedzicznego.
 Miłostki cesarzowej już budzić zaczynały odrazę nawet śród jej własnego dworu. Czterdziestoletni następca tronu nie krył teraz swego oburzenia i głośno groził, iż rządy swe rozpocznie od oćwiczenia ostatnich kochanków Katarzyny.
 Ta pogróżka obudziła w Zubowych nienawiść ku Pawłowi, skłoniła Katarzynę do knucia ostatniego jeszcze zamachu i to przeciw własnemu synowi. Imperatorowa zaczęła przysposabiać grunt do osadzenia na tronie księcia Aleksandra, wnuka, gdy zaskoczyła ją śmierć.
 Katarzyna umarła w roku 1796, więc już po wydaniu Francji śmiertelnej wojny za rewolucję i w chwili, gdy w całej Europie psuć się zaczynało samowładztwo, gdy już i za Pirenejami lud hiszpański domagał się swobód, gdy zamach Ankarströma i śmierć Gustawa III, gilotynowanie Burbonów, zapowiadało rozszerzenie władzy prawa i na prawodawców; umarła w chwili, gdy Wilhelm Godwin rzucał w Anglji pierwsze nasienia anarchizmu, gdy Montesquieu przestał być odosobnionym doktrynerem, gdy cała ludzkość zdawała się drgać w posadach zardzewiałej kultury.
 Katarzyna umarła nagle, raptownie. Czy była ofiarą zabójstwa, jak tego chcą niektórzy pisarze, trudno orzec. Świadectwo dworaków oświadcza się za apopleksją. To pewna, że czy to było zerwanie przeciągniętej struny życia, czy zabójcza kropla kurary, śmierć zaskoczyła Katarzynę tak, jakby uważała ją za niegodną innego